Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W piątym okresie raportowania tj. od 1 maja do 30 czerwca 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była dodatnia, wynosiła 31 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 32 mm w stosunku do poprzedniego okresu(21 IV-20 VI). Natomiast w stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 131 mm.

Obszar z największym deficytem wody wynoszący od -170 do -189 mm nie uległ zmianie i w dalszym ciągu notowany jest na terenie Pobrzeża Szczecińskiego (Uznam, Wolin, Równina: Wkrzańska, Wełtyńska, Perzycka, Wzgórze Bukowe). Na tym terenie deficyt wody w stosunku do poprzedniego okresu (21 IV – 20 VI) zwiększył się od 10 do 20 mm. Duże niedobory wody od -120 do -169 mm nadal wystąpiły w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego oraz Wielkopolskiego, a we wschodnich rejonach tych regionów notowano deficyt wody od -50 do -119 mm. Na pozostałym terenie Polski nie notowano niedoborów wody dla roślin uprawnych. Natomiast na obszarach Pogórza Karpackiego, Beskidów Zachodnich oraz w południowej części Pojezierza Mazurskiego notowano znaczny wzrost KBW w stosunku do poprzedniego okresu raportowania nawet o 100 mm, a efektem jest na tym terenie nadmiar wody wynoszący od 100 do nawet 200 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Susza rolnicza występuje na terenie województw:

• Zachodniopomorskiego,
• Lubuskiego,
• Wielkopolskiego,
• Pomorskiego.

Susza notowana jest w uprawach:

• Zbóż jarych,
• Rzepaku i rzepiku,
• Krzewów owocowych,
• Zbóż ozimych,
• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Roślin strączkowych,
• Truskawek,
• Warzyw gruntowych,
• Drzew owocowych,
• Tytoniu.

W piątym okresie raportowania od 1 maja do 30 czerwca 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 151 gminach Polski (6,10% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 82 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 3,31 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 1,98% gruntów ornych. tj. o 0,48 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.

Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

W tym okresie sześciodekadowym odnotowano wystąpienie suszy rolniczej także w uprawach rzepaku i rzepiku. Odnotowano ją w 151 gminach Polski (6,10% gmin kraju) tj. o 3,56 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 1,73% gruntów ornych. tj. o 1,53 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 2.

Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. Wystąpiła w 124 gminach Polski (5,01% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost gmin z wystąpieniem suszy o 0,77 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 1,37% gruntów ornych, tj. o 0,6 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 101 gminach Polski (4,08% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 45 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 1,81 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 0,71% gruntów ornych, tj. o 0,13 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawiatab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na ziarno. Odnotowano ją w tych uprawach w 69 gminach Polski (2,79% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost liczby gmin z wystąpieniem suszy o 60 tj. o 2,43 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła na powierzchni 0,31% gruntów ornych tj. o 0,3 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Odnotowano ją w tych uprawach w 69 gminach Polski (2,79% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost liczby gmin z wystąpieniem suszy o 60 tj. o 2,43 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła na powierzchni 0,31% gruntów ornych tj. o 0,3 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach roślin strączkowych. Odnotowano ją w tych uprawach w 69 gminach Polski (2,79% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost liczby gmin z wystąpieniem suszy o 39 tj. o 1,58 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła w 3 województwach na powierzchni 0,34% gruntów ornych tj. o 0,26 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 7.

Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 60 gminach Polski (2,42% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 19, tj. o 0,77 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 2 województwach na powierzchni 0,30% gruntów ornych, tj. o 0,05 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 8.

Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Suszę rolniczą notowano w uprawach tytoniu. Odnotowano ją w tych uprawach w 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju). Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 9.

Tab. 9. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Suszę rolniczą notowano w uprawach warzyw gruntowych. Odnotowano ją w tych uprawach w 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju). Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 10.

Tab. 10. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Suszę rolniczą notowano w uprawach drzew owocowych. Odnotowano ją w tych uprawach w 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju). Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 11.

Tab. 11. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było na północnym terytorium kraju z temperaturą od 9 do 11°C, natomiast najcieplej na Ziemi Lubuskiej ponad 12°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę od 11 do 12°C. Na dużej powierzchni kraju notowano temperaturę niższą od wieloletniej od 1 do 2,5°C, a na Wyżynach Polskich, Mazowszu, Warmii i Mazurach nawet niższą o ponad 2,5°C.

W pierwszej i drugiej dekadzie czerwca najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej. W pierwszej dekadzie od 14 do 16°C a w drugiej od 19,5 do ponad 20,5°C. W południowych a zwłaszcza w północnych rejonach kraju było chłodniej od 12 do 14°C w pierwszej dekadzie a w drugiej od poniżej 16 do 19,5°C. Natomiast w trzeciej dekadzie najcieplej było we wschodnich rejonach kraju od 20 do ponad 20,5°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano od 19 do 20°C. Najniższa temperatura powietrza wystąpiła w południowo-zachodniej części kraju od 16 do 19°C.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najwyższe stwierdzono we wschodnich i południowych terenach kraju od 60 do 150 mm stanowiące 100-160% normy wieloletniej. Natomiast najniższe od 30 do 60 mm występowały w północno-zachodniej części Polski, stanowiące od 50 do 100% normy.

W każdej dekadzie czerwca opady na dużej powierzchni Polski były wysokie lub bardzo wysokie wynoszące od 15 do 100 mm (a w drugiej i trzeciej dekadzie nawet ponad 100 mm) . W pierwszej i drugiej dekadzie w północno-zachodniej części kraju były one niższe, od poniżej 5 do 15 mm. Natomiast na Wyżynie Śląskiej, Krakowsko-Częstochowskiej oraz Małopolskiej opady o tych samych wielkościach notowano w pierwszej dekadzie a w drugiej dekadzie również na Nizinie Podlaskiej.

Stwierdzamy, że niedobory wody dla roślin uprawnych w okresie od 1 maja do 30 czerwca występują w północno-zachodniej Polsce, są większe od 10 do 20 mm w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego (21 IV-20 VI). Natomiast na południu kraju notowano znaczny wzrost klimatycznego bilansu wodnego w stosunku do poprzednio raportowanego okresu, nawet o ponad 100 mm.

Wysokie opady na znacznym obszarze kraju w całym rozpatrywanym okresie spowodowały, że notowany jest nadmiar wody. Szczególnie duże wartości klimatycznego bilansu wodnego wystąpiły zwłaszcza w południowym terytorium kraju, wynoszące od 100 do ponad 200 mm. Nadmiar wody dla roślin jest bardziej niekorzystny niż niedobory wody, albowiem takie warunki powodują gnicie roślin a w konsekwencji znacznie obniżenie plonów. Duży nadmiar wody notowany na terenach woj.: opolskiego, śląskiego, małopolskiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego oraz mazowieckiego.

Zasięg suszy zmniejszył się w uprawach: zbóż jarych i ozimych oraz truskawek w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Zmniejszeniu uległa liczba gmin oraz procent potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą rolniczą. Natomiast w uprawach rzepaku i rzepiku, kukurydzy na ziarno i kiszonkę, krzewów owocowych oraz roślin strączkowych zasięg suszy uległ wzrostowi.

Natomiast brak dostatecznej ilości opadów w dalszym ciągu występuje na obszarze północno-zachodniej Polski, powodując nadal duże niedobory wody w glebie na tym terenie. Występujący duży deficyt wody powoduje, że susza notowana jest na terenie woj. zachodniopomorskiego, lubuskiego, wielkopolskiego oraz pomorskiego.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Elżbieta Wróblewska, Mgr Agata Ścibior