Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W siódmym okresie raportowania tj. od 21 maja do 20 lipca 2019 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie której dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -133 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 39 mmw stosunku do poprzedniego okresu (11 V-10 VII).

Największy deficyt wody w okresie 21 maj – 20 lipiec br., podobnie jak w poprzednich okresach raportowania, notowano na obszarze Pojezierza Lubuskiego. Obecnie na tym terenie wartość KBW osiąga od -240 do -249 mm. Na przeważającym obszarze województwa: lubuskiego, wielkopolskiego, północnej części woj. łódzkiego oraz w zachodnich rejonach woj. mazowieckiego i lubelskiego deficyt wody wynosi od -200 mm do -240 mm. Duży deficyt wody od -170 do -200 mm notowano na dużym terenie województw: zachodniopomorskiego, w części północnej województw: lubelskiego, dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, w części południowej woj. podlaskiego, mazowieckiego, świętokrzyskiego oraz w zachodnich terytoriach woj. kujawsko-pomorskiego. Na południu kraju w woj. małopolskim, podkarpackim, dolnośląskim oraz na północy Polski w woj. pomorskim, warmińsko-mazurskim w tym okresie sześciodekadowym notowano najmniejsze niedobory wody wynoszące od -50 do -119 mm.

Suszę rolniczą notowano na terenie województw:

• Lubuskiego,
• Wielkopolskiego,
• Łódzkiego,
• Opolskiego,
• Podlaskiego,
• Mazowieckiego,
• Zachodniopomorskiego,
• Dolnośląskiego,
• Lubelskiego,
• Pomorskiego,
• Kujawsko-pomorskiego,
• Śląskiego,
• Świętokrzyskiego,
• Podkarpackiego,
• Warmińsko – mazurskiego.

Susza notowana jest we wszystkich monitorowanych uprawach, wśród:

• Zbóż jarych,
• Zbóż ozimych,
• Krzewów owocowych,
• Truskawek,
• Roślin strączkowych,
• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Drzew owocowych,
• Warzyw gruntowych,
• Tytoniu,
• Buraka cukrowego,
• Ziemniaka,
• Chmielu.

Tabela 1 prezentuje zasięg suszy rolniczej w obecnym okresie sześciodekadowym dla poszczególnych upraw, natomiast tabela 2 zawiera informację o powierzchni gruntów ornych zajętych przez suszę.

Tabela 1. Zasięg suszy rolniczej w okresie 21 maj – 20 lipiec – udział (%) gmin w monitorowanych uprawach

Tabela. 2. Zasięg suszy rolniczej jako udział (%) potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą w monitorowanych uprawach

W siódmym okresie raportowania od 21 maja do 20 lipca 2019 roku największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw kukurydzy na ziarno. Odnotowano ją w 1692 gminach Polski (68,31% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 815 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 15 województwach na powierzchni 41,75% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na kiszonkę Odnotowano ją w 1692 gminach Polski (68,31% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 815 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 15 województwach na powierzchni 41,75% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych Wystąpiła w 1627 gminach Polski (65,68% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 703 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano jąw 14 województwach na powierzchni 45,18% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach roślin strączkowych. Odnotowano ją w 1550 gminach Polski (62,58% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 813 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 14 województwach na powierzchni 40,66% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

W tym okresie raportowania od 21 maja do 20 lipca 2019 r. zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 1492 gminach Polski (60,44% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 545 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 14 województwach na powierzchni 39,15% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 7.

Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano w dalszym ciągu w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 1314 gminach Polski (53,05% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 614 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 13 województwach na powierzchni 29,73% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 8.

Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach warzyw gruntowych. Wystąpiła w 1253 gminach Polski (50,59 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 827. Odnotowano ją w 13 województwach na powierzchni 28,67% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawiatab. 9.

Tab. 9. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach tytoniu. Wystąpiła w 1235 gminach Polski (49,86 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 823. Odnotowano ją w 13 województwach na powierzchni 31,46% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 10.

Tab. 10. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 1133 gminach Polski (45,74% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 610. Odnotowano ją w 12 województwach na powierzchni 24,95% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 11.

Tab. 11. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Wystąpiław 906 gminach Polski (36,58% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 603. Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 16,52% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 12.

Tab. 12. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach chmielu. Wystąpiła w 772 gminach Polski (31,17 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił w tych uprawach wzrost z wystąpieniem suszy o 661 gmin. Odnotowano ją w 9 województwach na powierzchni 13,91% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 13.

Tab. 13. Zasięg suszy w uprawach chmielu

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach ziemniaka. Wystąpiła w 640 gminach Polski (25,84 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił w tych uprawach wzrost z wystąpieniem suszy o 549 gmin. Odnotowano ją w 9 województwach na powierzchni 10,30% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 14.

Tab. 14. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach buraka cukrowego. Wystąpiła w 224 gminach Polski (9,04 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił w tych uprawach wzrost z wystąpieniem suszy o 153 gminy. Odnotowano ją w 6 województwach na powierzchni 3,29% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 15.

Tab. 15. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego

Tegoroczny maj był zimny. Na północnych obszarach kraju oraz na Przedgórzu Sudeckim notowano temperaturę od 10 do 12°C. Na wschodnich obszarach wynosiła ok. 13°C i była niższa od normy wieloletniej o ok. 1°C. Na pozostałej części kraju temperatura wynosiła od 12 do 13°C. Na południowo-zachodnich terenach Polski notowano temperaturę powietrza niższą od normy wieloletniej (1981-2010) o ponad 2°C a na pozostałej zachodniej części kraju niższą od 1 do 2°C.

W czerwcu było bardzo ciepło. W przeważającej części Polski temperatura powietrza wynosiła od 20 do 22°C (w pierwszej dekadzie) i od 22 do 24°C a miejscami nawet do ponad 24°C (w drugiej i trzeciej dekadzie). Najchłodniej było w północnej i południowej części kraju od 19 do 20°C (w pierwszej dekadzie) i od 19 do 21°C w drugiej i trzeciej dekadzie.

Pierwsza i druga dekada lipca były chłodne. W pierwszej dekadzie najzimniej było w części północnej Polski z temperaturą od poniżej 14,5 do 16°C. W części południowej było nieco cieplej od 16 do 19°C. Najcieplej było na Pogórzu Karpackim z temperatura minimalnie przekraczającą 19°C. Natomiast w drugiej dekadzie tego miesiąca najzimniej było we wschodnich terenach Polski od 16 do 17°C a najcieplej w zachodnich od 17 do 18°C.

W maju na przeważającym obszarze Polski opady były wysokie. Natomiast na Pobrzeżu Słowińskim, na północnych obszarach Pojezierza Pomorskiego oraz we wschodniej części Niziny Południowowielkopolskiej (Równina Kutnowska, Wysoczyna Kłodawska, Równina Łowicko-Błońska, Wzniesienie Łódzkie, Wysoczyzna Łaska, Kotlina Grabowska, Wysoczyzna Złoczewska, Kotlina Szczercowska) notowano opady mniejsze, wynoszące od 40 do 60 mm (stanowiły one od ok. 70 do 100% normy). Na pozostałym obszarze kraju notowano opady od ponad 60 do 150 mm (tj. od 100 do 180% normy).

Pierwsza dekada czerwca na przeważającym obszarze kraju była bardzo sucha z opadami poniżej 5 mm, a miejscami w ogóle nie występującymi. Jedynie w północno-zachodniej części kraju notowano większe opady od 10 do 50 mm oraz we wschodnich terenach Polski od 10 do 30 mm. Natomiast w drugiej i trzeciej dekadzie tego miesiąca w części południowej i środkowej Polski opady były w dalszym ciągu niskie od 5 mm (a miejscami w ogóle nie wystąpiły) do 15 mm. Stosunkowo wysokie opady notowano w północnej części kraju (w drugiej dekadzie) oraz miejscami we wschodniej części Polski (w trzeciej dekadzie) od 20 do ponad 50 mm.

W pierwszej dekadzie lipca opady były bardzo zróżnicowane. W północnej części wynosiły od 15 nawet do ponad 50 mm. Natomiast w części środkowej od 5 do 15 mm a w południowych obszarach kraju nawet poniżej 5mm. Natomiast w drugiej dekadzie tego miesiąca opady w całej Polsce były bardzo małe od poniżej 5 do 10 mm. Jedynie w południo-zachodnich rejonach kraju oraz na terenie gór notowano nieco większe opady od 10 do 30 mm.

W ostatnich okresach sześciodekadowych odnotowano bardzo duży deficyt wody. Niedobór wody dla roślin uprawnych w obecnym okresie powiększył się w Polsce na wielu obszarach od 20 do 30 mm, a w niektórych terenach przekroczył nawet 30 mm. W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił znaczny wzrost liczby gmin z suszą we wszystkich monitorowanych uprawach w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Wzrost ten wynosił od 545 do 827 gmin, jedynie w przypadku buraka był mniejszy i wynosił 153 gminy. Suszą objęte są wszystkie monitorowane grupy i gatunki upraw.

Dyrektor

Prof. dr. hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Dr Jan Jadczyszyn

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska

Mgr Agata Nowak