Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W dziewiątym okresie raportowania tj. od 11 czerwca do 10 sierpnia 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -40 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 20 mm w stosunkudo poprzedniego okresu (1 VI - 31 VII). Na wielu obszarach Polski notowano lokalne obniżenie KBW do ponad 50 mm.

W stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 60 mm.

Obszar z największym deficytem wody w dalszym ciągu notowany jest na terenie Pobrzeża Szczecińskiego (Uznam, Wolin, Równina: Wkrzańska, Wełtyńska, Pyrzycka oraz Wzgórze Bukowe), wynosi od -160 do -209 mm. Na tym terenie deficyt wody w stosunku do poprzedniego okresu (1 VI – 31 VII) uległ zwiększeniu o 10 mm. Tej wielkości niedobory wody notowano również na terenie Wzniesień Żarskich, Wzgórz Dalkowskich oraz Pobrzeża Gdańskiego. Tylko nieco mniejsze niedobry wody od -160 do -199 mm wystąpiły na Pojezierzu Leszczyńskim oraz we wschodniej części Równiny Bielskiej i Wysoczyzny Białostockiej. Duże niedobory wody od -120 do -159 mm wystąpiły na Pojezierzu Pomorskim, Wielkopolskim oraz na Nizinie Wielkopolskiej. Na znacznym obszarze kraju notowano deficyt wody od -50 do -119 mm. W południowych rejonach Polski nie notowano niedoborów wody dla roślin uprawnych.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Susza rolnicza występuje na terenie województw:

• Zachodniopomorskiego,
• Wielkopolskiego,
• Pomorskiego,
• Lubuskiego,
• Warmińsko-mazurskiego,
• Dolnośląskiego,
• Podlaskiego,
• Kujawsko-pomorskiego,
• Łódzkiego,
• Świętokrzyskiego,
• Podkarpackiego.

Susza notowana jest w uprawach:

• Kukurydzy na kiszonkę,
• Kukurydzy na ziarno,
• Krzewów owocowych,
• Roślin strączkowych,
• Warzyw gruntowych,
• Tytoniu,
• Ziemniaka,
• Chmielu,
• Truskawek,
• Buraka cukrowego,
• Zbóż jarych,
• Zbóż ozimych,
• Drzew owocowych.

W dziewiątym okresie raportowania od 11 czerwca do 10 sierpnia 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło wśród upraw kukurydzy na kiszonkę. Suszę w tych uprawach odnotowano w 487 gminach Polski (19,66% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 192 gmin z wystąpieniem suszytj. o 7,75 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 3,2% gruntów ornychtj. o 1,09 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.

Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło również wśród upraw kukurydzy na ziarno. Suszę w tych uprawach odnotowano w 468 gminach Polski (18,89% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 173 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 7,08 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie.

Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 3,01% gruntów ornychtj. o 0,9 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 2.

Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

W dziewiątym okresie raportowania suszę rolniczą odnotowano także w uprawach krzewów owocowych. Wystąpiła w 326 gminach Polski (13,16% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie gmin z wystąpieniem suszy o 5,17 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie.

Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 2,55% gruntów ornych, tj.o 0,68 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Susza rolnicza została odnotowana w uprawach roślin strączkowych. Wystąpiła w 274 gminach Polski (11,06% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 106, tj. o 4,48 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła w 10 województwach na powierzchni 1,61% gruntów ornych tj. o 0,51 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Suszę rolniczą notowano w uprawach warzyw gruntowych. Wystąpiła w 92 gminach Polski (3,71% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie o 40 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 1,61 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie.

Susza wystąpiła w 7 województwach na powierzchni 0,27% gruntów ornych tj. o 0,1 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Suszę rolniczą notowano w uprawach tytoniu, wystąpiła w 71 gminach Polski (2,87% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 31 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 1,27 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 7 województwach na powierzchni 0,22% gruntów ornych, tj. o 0,09 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród tytoniu w poszczególnych województwach przedstawiatab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach ziemniaka. Odnotowano ją w 64 gminach Polski (2,58% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 62 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 2,5 punktu procentowego więcej niżw poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 7 województwach na powierzchni 0,15% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach województwach przedstawia tab. 7.

Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka

Susza rolnicza wystąpiła w uprawach chmielu. Odnotowano ją w 33 gminach Polski (1,33% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrosto 30 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 1,21 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 6 województwach na powierzchni 0,06% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 8.

Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach chmielu

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 5 gminach Polski (0,2% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zwiększenie o 2 gminy z wystąpieniem suszy, tj. o 0,08 punktu procentowego więcejniż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 2 województwach. Szczegółowe dane dotyczące suszyw poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tab. 9.

Tab. 9. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach buraka cukrowego. Odnotowano jąw 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju) w 1 województwie.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 10.

Tab. 10. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano w uprawach zbóż jarych. Wystąpiław 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 38 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 1,53 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 1 województwie. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż jarych przedstawia tab. 11.

Tab. 11. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 1 gminę z wystąpieniem suszy, tj. o 0,04 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 1 województwie, szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych przedstawia tab. 12.

Tab. 12. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Susza rolnicza wystąpiła w uprawach drzew owocowych. Odnotowano ją w 2 gminach Polski (0,08% gmin kraju). Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach województwach przedstawia tab. 13.

Tab. 13. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

W drugiej dekadzie czerwca najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej od 19,5 do ponad 20,5°C. W południowych a zwłaszcza w północnych rejonach kraju było chłodniej od poniżej 16 do 19,5°C. Natomiast w trzeciej dekadzie tego miesiąca najcieplej było we wschodnich rejonach kraju od 20 do ponad 20,5°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano od 19 do 20°C. Najniższa temperatura powietrza wystąpiła w południowo-zachodniej części kraju od 16 do 19°C.

Pierwsza i trzecia dekada lipca pod względem termicznym była zróżnicowanaz chłodnym obszarem w północnej części kraju (od 16 do 18,5°C) oraz cieplejszym południowym terytorium, gdzie notowano od 18,5°C a miejscami nawet do ponad 20°C. W drugiej dekadzie lipca najniższą temperaturę powietrza notowano w południowej części Polski do 16,5°C. Najwyższe wartości do ponad 18°C wystąpiły w województwie lubuskim, na Mazowszu oraz na Pojezierzu Wielkopolskim.

Pierwsza dekada sierpnia była ciepła. W północnych i południowych rejonach Polski notowano od 18 do 20°C, natomiast w pozostałych obszarach kraju od 20 do 22°C.

W czerwcu opady na dużej powierzchni Polski były wysokie lub bardzo wysokie wynoszące od 60 do nawet ponad 240 mm stanowiące od 100 do ponad 300% normy wieloletniej. Jedynie w północno-zachodniej części kraju notowano mniejsze opady od 30 do 60 mm (tj. 50-100% normy).

Opady w pierwszej dekadzie lipca charakteryzowały się dużą zmiennością, z wieloma małymi obszarami o wysokich wielkościach (burzowe) wynoszące od 20 do ponad 50 mm. Natomiast szczególnie małe opady notowano w południowo-zachodniej części kraju od kilku do 10 milimetrów. W drugiej dekadzie lipca najwyższe opady wynoszące od 30 do ponad 100 mm notowano w południowej części kraju, a także na Pojezierzu Iławskim i Chełmińsko-Dobrzyńskim. Najniższe opady poniżej 15 mm notowano na Ziemi Lubuskiej, Nizinie Szczecińskiej, Pojezierzu Gnieźnieńskim, wschodniej części Pojezierza Mazurskiego oraz na Nizinie Podlaskiej. W trzeciej dekadzie tego miesiąca notowano na bardzo dużym obszarze Polski niskie opady wynoszące do 10 mm, a miejscami nawet ich brak. Jedynie miejscami wystąpiły opady o nie dużym zasięgu (burzowe) wynoszące od 10 do 35 mm.

W pierwszej dekadzie sierpnia najniższe opady odnotowano w północno-zachodnieji południowo-wschodniej części kraju wynoszące od 5 do 15 mm a miejscami nawet notowano ich brak. Natomiast pomiędzy tymi obszarami opady deszczu były już większe od 15 do ponad 50 mm.

Największe niedobory wody dla roślin uprawnych w okresieod 11 czerwca do 10 sierpnia występowały w północnej, północno-zachodniej, zachodniej oraz północno-wschodniej Polsce.

Wysokie opady na znacznym obszarze kraju w całym rozpatrywanym okresie (zwłaszcza na jego początku) powodowały, że notowany jest mały deficyt wody.

Szczególnie duże wartości klimatycznego bilansu wodnego wystąpiły w południowym obszarze Polski. Duży nadmiar wody notowany jest w dalszym ciągu w południowych terenach woj.: dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, małopolskiego, podkarpackiego, lubelskiego oraz mazowieckiego.

Zasięg suszy w stosunku do poprzedniego okresu raportowania zmniejszył sięw uprawach:

• zbóż jarych,
• zbóż ozimych.

W uprawach tych zmniejszeniu uległa liczba gmin oraz procent potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą rolniczą.

Natomiast w uprawach:

• kukurydzy na kiszonkę,
• kukurydzy na ziarno,
• krzewów owocowych,
• roślin strączkowych,
• warzyw gruntowych,
• tytoniu,
• ziemniaka,
• chmielu,
• truskawek

zasięg suszy uległ wzrostowi.

Powiększający się deficyt wody w północnych i zachodnich rejonach Polski jest wynikiem brakiem dostatecznej ilości opadów, powodującym nadal duże niedobory wody w glebie na tym terenie. Występujący duży deficyt wody powoduje, że susza notowana jest na terenie woj. zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, pomorskiego, lubuskiego. W mniejszym stopniu niedobory wody dotyczą również województwa warmińsko-mazurskiego oraz dolnośląskiego.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Elżbieta Wróblewska, Mgr Agata Ścibior