Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W czternastym okresie raportowania tj. od 1 sierpnia do 30 września 2022 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -16 mm. W rozpatrywanym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 20 mm w stosunku do poprzedniego okresu (21 VII - 20 IX).

Największy deficyt wody notowano na terenie wschodniej części Pojezierza Mazurskiego oraz na Pobrzeżu Słowińskim, od -120 do -139 mm. Jednakże tej wielkości niedobory wody nie przekroczyły wartości krytycznych (20% obniżenia plonów) wśród monitorowanych upraw. Na dużym obszarze kraju niedobory wody wynosiły od 0 do -119 mm, a w niektórych miejscach notowano nawet dodatnie wartości KBW.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w czternastym okresie raportowania, nie stwierdzamy wystąpienia suszy rolniczej na terytorium Polski.

W lipcu najchłodniej było w północnej części kraju od 16 do 18°C. Im dalej w kierunku południowym tym było cieplej, od 18 do 20°C. Najwyższą temperaturę tego miesiąca notowano na Nizinie Śląskiej, na której notowano ponad 20°C.

W sierpniu najcieplej było na Pojezierzu Wielkopolskim i Nizinie Wielkopolskiej,w południowo-zachodniej części Pojezierza Mazurskiego oraz w północnych obszarach Niziny Mazowieckiej od 21 do 22,5°C. Na tym terytorium było cieplej od normy wieloletniej (1991-2020) od 2,5 do 3,5°C. Na pozostałym terytorium Polski temperatura powietrza wynosiła od 19 do 21°C i była wyższa od normy od 1 do 2,5°C.

W pierwszej dekadzie września nadal było ciepło w południowo-zachodniej części kraju, od 14,5 do 17,5°C. Im dalej w kierunku północno-wschodnim tym było zimniej. Na Nizinie Podlaskiej i we wschodnich terytoriach Pojezierza Mazurskiego było tylko 9,5°C. W drugiej dekadzie września było już chłodniej. W zachodnim terytorium kraju notowano od 12 do 13°C. W Polsce środkowej i południowo-wschodniej od 11 do 12°C, a w północno-wschodniej od 10 do 11°C. Najzimniej było na obszarach Sudetów i Beskidów Zachodnich od 5 do 10°C. W trzeciej dekadzie tego miesiąca na przeważającym obszarze kraju notowano 9-10°C, jedynie na Pobrzeżu Słowińskim było cieplej od 10 do 12°C, natomiast na południu Polski było zimniej od 4 do 8°C.

W lipcu najmniej słonecznych godzin notowano w północno-wschodniej części kraju od 200 do 240 godzin. Im dalej w kierunku południowym a zwłaszcza w południowo-zachodnim tym więcej notowano słonecznych godzin od 240 do 260 godzin.

W sierpniu najwięcej słonecznych godzin notowano w północnej i wschodniej Polsce od 260 do 290 godz., więcej od normy od 10 do 50 godz. Szczególnie dużo słonecznych godzin odnotowano na Nizinie Podlaskiej i w północnej części Polesia Lubelskiego oraz w zachodniej części Pobrzeża Słowińskiego, od 280 do 290 godz.

W pierwszej dekadzie września największe usłonecznienie notowano w południowej części Niziny Mazowieckiej, we wschodniej części Pojezierza Wielkopolskiego i Niziny Wielkopolskiej, na Nizinie Szczecińskiej oraz na Polesiu Lubelskim od 85 do 95 godzin. Na pozostałym obszarze kraju Słońce świeciło od 60 do 85 godzin. W drugiej dekadzie najwyższe usłonecznienie notowano na Żuławach Wiślanych, Kujawach oraz na Pobrzeżu Słowińskim od 45 do 60 godz. W północno-wschodniej części kraju Słońce świeciło od 30 do 45 godz. a na pozostałej części kraju tylko od 15 do 30 godz. W trzeciej dekadzie tego miesiąca na przeważającym obszarze kraju notowano 35-45 słonecznych godzin, jedynie na Pobrzeżu Słowińskim było nieco więcej godzin ze słońcem od 45 do 65 godz., natomiast na południu Polski takich godzin było tylko 20-35.

W lipcu niskie opady notowano w zachodniej Polsce od 30 do 70 mm , stanowiące30-90% normy wieloletniej. Na pozostałym terytorium kraju notowano już większe opady od 70 do 110 mm (80-110% normy), a we wschodnich i południowych częściach kraju osiągały nawet 130 mm (110-150% normy).

W sierpniu w północnej, północno-wschodniej oraz we wschodniej części obszaru Polski notowano opady od 30 do 60 mm (20-100 normy wieloletniej). Natomiast w południowo-zachodniej części terytorium kraju opady były już dużo wyższe, od 60 do aż 210 mm (na Przedgórzu Sudeckim) stanowiące od 100 do 200% normy.

W pierwszej dekadzie września również notowano wysokie opady, największe od 35 do 75 mm wystąpiły na terenie Wyżyny Śląskiej i Krakowsko-Częstochowskiej. Tylko nieco mniejsze od 35 do 70 mm notowano na Nizinach: Śląskiej, Wielkopolskiej, Podlaskiej oraz we wschodniej części Wyżyny Lubelskiej. Na pozostałym obszarze kraju opady były już mniejsze od 5 do 35 mm. W drugiej dekadzie tego miesiąca najwyższe opady notowano na Pogórzu Karpackim oraz w Beskidach Zachodnich od 75 do aż 160 mm. Wysokie opady wystąpiły również na Pobrzeżu Słowińskim od 40 do 135 mm. W centralnej części kraju wynosiły od 5 do 10 mm, a na pozostałym obszarze Polski od 10 do 40 mm. W trzeciej dekadzie w zachodniej Polsce opady były stosunkowo małe od 10 do 30 mm, we wschodnich obszarach kraju były już wyższe od 40 do 70 mm. Na Pogórzu Karpackim i w Beskidach Zachodnich notowano bardzo obfite opady wynoszące od 70 do 130 mm.

W pierwszym i drugim raporcie notowano stosunkowo niskie wartości ewapotraspiracji wynoszące 2,5 mm/dzień. Występujące opady atmosferyczne w drugiej a zwłaszczaw trzeciej dekadzie maja spowodowały, że deficyt wody był mniejszy niż w pierwszym raporcie. Natomiast w trzecim raporcie ewapotranspiracja wzrosła do 2,9 mm/dzień,w czwartym do 3,3 mm/dzień, w piątym do 3,8 mm/dzień, w szóstymi siódmym do 3,9 mm/dzień, w ósmym i dziesiątym do 4,1 mm/dzień a w dziewiątym do 4,2 mm/dzień. Natomiast wartość ewapotranspiracji zmalała w jedenastym okresie raportowania do 3,6 mm/dzień, w dwunastym do 3,5 mm, w trzynastym do 3,0 mm a w czternastym aż do 2,4 mm i była to najniższa wartość w tegorocznym okresie wegetacyjnym.

Tegoroczne warunki pogodowe z uwagi na:

• wysokie usłonecznienie (III dekada marca, I i II dekada maja oraz III dekada czerwca),
• niskie usłonecznienie (II, III dekada września),
• dużą prędkość wiatru (I dekada kwietnia oraz III dekada maja),
• niską wilgotność powietrza (III dekada marca, I i II dekada maja oraz III dek. czerwca),
• dużą wilgotność powietrza (III dekada września),
• wysoką temperaturę powietrza (czerwiec, sierpień),
• niską temperaturę powietrza (III dekada września),
• małe opady atmosferyczne (II dekada marca, III dekada kwietnia, I, II dekada maja,III dekada czerwca, II dekada lipca oraz I dekada sierpnia),
• wysokie opady lipca (II i III dekada sierpnia oraz I, II dekada września),
• wysoką ewapotranspirację potencjalna (III dekada lipca oraz I i II dekada sierpnia),
• niską ewapotranspirację (II i III dekada września),

sprawiły, że wystąpił na terenie kraju duży deficyt wody powodujący suszę wśród wszystkich monitorowanych roślin uprawnych w okresie letnim. Natomiast mniejsze niedobory wody notowano we wrześniu powodujące, że nie stwierdzono suszy rolniczej powodującej obniżenia plonów o 20%.

Informujemy, że zgodnie z definicją określoną w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) „suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb”. A zatem w obojętnie którym okresie sześciodekadowym zostanie stwierdzona susza, to plony ostateczne dla upraw objętych suszą, będą niższe przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.

W tegorocznym okresie wegetacyjnym od 21 marca do 30 września opracowano czternaście raportów dotyczących monitoringu suszy rolniczej. W tym okresie stwierdzono niedobory wody powodujące obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskiwanych w średnich warunkach pogodowych dla upraw:

• Zboża jare
• Zboża ozime
• Krzewy owocowe
• Rzepak i rzepik (wiosna)
• Truskawki
• Kukurydza na kiszonkę
• Kukurydza na ziarno
• Rośliny strączkowe
• Warzywa gruntowe
• Tytoń
• Ziemniak
• Drzewa owocowe
• Chmiel
• Burak cukrowy
• Rzepak i rzepik (jesień).

Wystąpienie tej wielkości strat dla kraju dla okresu 21.03 – 30.09 br. przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Susza rolnicza w Polsce w okresie 21.03-30.09.2022 r.

Poniżej przedstawiamy ostateczne wyniki dotyczące suszy rolniczej dla okresu wegetacyjnego w 2022 roku dla kraju i województw dla wszystkich monitorowanych upraw (tab. 2-16).

Tabela 2. Susza w województwach i w Polsce w uprawach zbóż jarych w 2022 r.

Tabela 3. Susza w województwach i w Polsce w uprawach zbóż ozimych w 2022 r.

Tabela 4. Susza w województwach i w Polsce w uprawach krzewów owocowych w 2022 r.

Tabela 5. Susza w województwach i w Polsce w uprawach rzepaku i rzepiku (wiosna/lato) w 2022 r.

Tabela 6. Susza w województwach i w Polsce w uprawach truskawek w 2022 roku

Tabela 7. Susza w województwach i w Polsce w uprawach kukurydzy na kiszonkęw 2022 roku

Tabela 8. Susza w województwach i w Polsce w uprawach kukurydza na ziarno w 2022 roku

Tabela 9. Susza w województwach i w Polsce w uprawach roślin strączkowych w 2022 roku

Tabela 10. Susza w województwach i w Polsce w uprawach warzyw gruntowych w 2022 roku

Tabela 11. Susza w województwach i w Polsce w uprawach tytoniu w 2022 roku

Tabela 12. Susza w województwach i w Polsce w uprawach ziemniaka w 2022 r.

Tabela 13. Susza w województwach i w Polsce w uprawach drzew owocowych w 2022 r.

Tabela 14. Susza w województwach i w Polsce w uprawach chmielu w 2022 r.

Tabela 15. Susza w województwach i w Polsce w uprawach buraka cukrowego w 2022 r.

Tabela 16, Susza w województwach i w Polsce w uprawach rzepaku i rzepiku (jesień)w 2022 roku

Szczegółowe informacje przedstawiające straty plonów w poszczególnych województwach, gminach za pomocą map oraz tabel zamieszczone są na stronie Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej www.susza.iung.pulawy.pl

Podkreślamy, że tylko zasięg maksymalny jest najbardziej miarodajnyw monitorowanym okresie wegetacyjnym w oznaczeniu wystąpienia suszy rolniczej w: kraju, województwie, gminie oraz na działce ewidencyjnej.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Anna Jędrejek, Mgr Małgorzata Kozak, Adrian Matczuk, Mgr Beata Murat, Mgr Agata Ścibior