Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W ósmym okresie raportowania tj. od 1 czerwca do 31 lipca 2022 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -111 mm. W rozpatrywanym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 5 mm w stosunku do poprzedniego okresu (21 V - 20 VI).

Deficyt wody dla roślin uprawnych występował w całym kraju.

Największe deficyty wody notowano na terenie Wału Trzebnickiego i Lubuskiego Przełomu Odry od -160 do -229 mm. Bardzo duże niedobory stwierdzono także na terenie Pojezierzy: Wielkopolskiego oraz w zachodniej części Pomorskiego a także w Kotlinie Sandomierskiej od -160 mm do -189 mm. Duże niedobory wody notowano również na Nizinie Śląskiej, w centralnej części Pojezierza Mazurskiego oraz w na Polesiu Zachodnim od -150 mm do -179 mm. Na dużym obszarze kraju niedobory wody wynosiły od -110 do -159 mm. Natomiast we wschodniej części Pojezierza Pomorskiego, na Przedgórzu Sudeckim, na Wyżynie Śląskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Małopolskiej, Lubelskiej oraz na Nizinie Podlaskiej niedobory były już mniejsze od 0 do -109 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w ósmym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski.

Poniżej przedstawiamy występowanie suszy rolniczej na terenie kraju.

Susza rolnicza występowała na terenie 14 województw kraju.

Susza występowała w trzynastu uprawach:

• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Krzewów owocowych,
• Roślin strączkowych,
• Warzyw gruntowych,
• Tytoniu,
• Zbóż jarych,
• Truskawek,
• Chmielu,
• Zbóż ozimych,
• Ziemniaka,
• Drzew owocowych,
• Buraka cukrowego.

W ósmym okresie raportowania od 1 czerwca do 31 lipca 2022 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw kukurydzy na ziarno. Suszę notowano w 671 gminach (27,09% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 7,87 punktu procentowegow stosunku do poprzedniego okresu raportowania (21.05-20.07.2022 r.).

Suszę notowano na obszarze 5,71% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 2,32 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

W ósmym okresie raportowania największy zasięg suszy rolniczej występował również wśród upraw kukurydzy na kiszonkę. Suszę notowano w 671 gminach (27,09% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 7,87 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 5,71% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 2,32 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkęw województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Susza rolnicza wystąpiła również w uprawach krzewów owocowych. Notowano ją w 312 gminach (20,67% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 6,30 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 5,09% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 1,94 punktów procentowych względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach roślin strączkowych, wystąpiła w 443 gminach (17,88% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 8,43 punktu procentowegow stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 3,42% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 1,25 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowychw województwach przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Suszę notowano również w uprawach warzyw gruntowych. Wystąpiła w 169 gminach (6,82% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 2,66 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 1,07% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,13 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwach przedstawia tab. 5.

Tabela 5. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 138 gminach (5,57% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 1,53 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 1,10% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,04 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwach przedstawia tab. 6.

Tabela 6. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach zbóż jarych, wystąpiła w 138 gminach (5,57% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 2,02 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 0,89% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 0,97 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarych w województwach przedstawia tab. 7.

Tabela 7. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Notowano ją w 57 gminach (2,30% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 0,89 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 0,37% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 0,32 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 8.

Tabela 8. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Susza rolnicza wystąpiła również w uprawach chmielu. Notowano ją w 54 gminach (2,18% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 0,73 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 0,33% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,15 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach chmielu w województwach przedstawia tab. 9.

Tabela 9. Zasięg suszy w uprawach chmielu

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach zbóż ozimych, wystąpiła w 54 gminach (2,18% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 2,46 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 0,32% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 0,76 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimych w województwach przedstawia tab. 10.

Tabela 10. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach ziemniaka. Notowano ją w 47 gminach (1,90% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 0,89 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 0,30% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,23 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w województwach przedstawia tab. 11.

Tabela 11. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Notowano ją w 39 gminach (1,57% gmin Polski), nastąpiło zmniejszenie o 0,53 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Suszę notowano na obszarze 0,18% gruntów ornych kraju (zmniejszenie o 0,14 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach drzew owocowych w województwach przedstawia tab. 12.

Tabela 12. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano ją w 2 gminach (0,08% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 0,08 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania.

Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego w województwach przedstawia tab. 13.

Tabela 13. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego

.

Tegoroczny czerwiec był ciepły. Najcieplej było na Polesiu Lubelskim, w Kotlinie Sandomierskiej, na Nizinach: Mazowieckiej, Wielkopolskiej, Śląskiej oraz na Pogórzu Sudeckim i Karpackim od 19 do ponad 20°C (cieplej było od normy wieloletniej od 2 do 3°C). Na północ od tego obszaru temperatura była już niższa, wynosząca od 18 do 19°C, najchłodniej było na Pojezierzu Mazurskim i Pomorskim od 16 do 18°C, jednakże i na tych terenach było cieplej od normy od 1,5 do 2°C.

W pierwszej dekadzie lipca na Pojezierzu Pomorskim notowano tylko od 14 do 17°C. Najcieplej było na Polesiu Lubelskim oraz we wschodniej części Pogórza Karpackiego ok. 19°C. Na pozostałym, zdecydowanie największym terytorium Polski, temperatura wynosiła od 17 do 19°C. W drugiej dekadzie tego miesiąca najchłodniej było w północno-wschodniej i wschodniej części kraju od 17 do 18°C. Im dalej w kierunku południowo-zachodnim tym było cieplej, na Pogórzu Sudeckim oraz na Nizinie Śląskiej notowano ponad 20°C. Natomiast w trzeciej dekadzie tego miesiąca najchłodniej było w północnej części kraju od 17 do 19°C. Im dalej w kierunku południowym tym było już cieplej od 19 do 20,5°C, a w części południowo-zachodniej Polsce notowano nawet od 20,5 do 21,5°C.

W czerwcu najwięcej słonecznych dni notowano we wschodniej części Pojezierza Pomorskiego, w południowo-wschodniej i południowo-zachodniej Polsce, gdzie Słońce świeciło od 290 do 330 godzin. Na pozostałym obszarze kraju notowano od 260 do 290 godzin ze słońcem. W całym kraju w stosunku do normy notowano wyższe usłonecznienie od 20 do 100 godzin.

Pierwszą dekadę lipca charakteryzowało bardzo niskie usłonecznienie. Najniższe notowano na Wyżynie Lubelskiej, w Kotlinie Sandomierskiej, na Nizinach Śląskiej i Wielkopolskiej oraz we wschodnich częściach Pojezierza Mazurskiego tylko od 60 do 70 godzin. Natomiast zdecydowanie najwięcej Słońce świeciło na Pobrzeżu Słowińskim od 90 do 100 godzin. Na pozostałym obszarze kraju usłonecznienie wynosiło od 70 do 90 godzin. W drugiej dekadzie tego miesiąca najwięcej słonecznych godzin notowanow południowo-zachodniej Polsce od 100 do 110 godzin, a najmniej w północno-wschodniej części kraju od 65 do 80 godzin. W trzeciej dekadzie usłonecznienie na terenie Kaszub i Kujaw wynosiło od 80 do 90 godzin. Na przeważającym obszarze Polski notowano od 90 do 100 słonecznych godzin. Natomiast największe usłonecznienie występowało w południowo-wschodniej i południowo-zachodniej części kraju od 100 do 110 godzin.

W czerwcu małe opady notowano w południowo-wschodniej i północno-zachodniej Polsce od 20 do 50 mm (stanowiły od 30 do 90% normy), wyższe wystąpiły w środkowej Polsce od 50 do 80 mm (90-110% normy). Natomiast na terenie Pojezierza Mazurskiego opady były już większe od 80 do 120 mm (110-160 normy).

Pierwsza dekada lipca była najbardziej dżdżystą dekadą tego roku. Szczególnie duże opady notowano na Wyżynach: Małopolskiej i Lubelskiej, w Kotlinie Sandomierskiej, na Polesiu Lubelskim, Nizinie Podlaskiej oraz na Pojezierzu Pomorskim od 60 do ponad 120 mm. Pragniemy zaznaczyć, że te bardzo duże opady atmosferyczne wystąpiły na obszarze, w którym odnotowano największy niedobór wody przedstawiony dla okresu 01.05-30.06. br. Natomiast najniższe opady notowano na Nizinie Wielkopolskiej i Pojezierzu Wielkopolskim, w środkowej części Niziny Mazowieckiej oraz na Pojezierzu Mazurskim od 15 do 30 mm. Na pozostałym obszarze kraju opady wynosiły od 30 do 60 mm.W drugiej dekadzie tego miesiąca największe opady notowano w północno-wschodniej i wschodniej Polsce od 30 do 125 mm. Na pozostałym obszarze kraju opady były już niskie od 10 do 30 mm. Trzecią dekadę lipca charakteryzowały niskie opady w Polsce północno-zachodniej od 5 do 15 mm. Na pozostałym terytorium kraju notowano już większe opady od 15 do 50 mm, a we wschodnich częściach Niziny Wielkopolskiej, Śląskiej, w południowych rejonach Niziny Mazowieckiej oraz w Beskidzie Śląskim opady osiągały nawet 100 mm.

W pierwszym i drugim raporcie notowano stosunkowo niskie wartości ewapotraspiracji wynoszące 2,5 mm/dzień. Występujące opady atmosferyczne w drugiej a zwłaszczaw trzeciej dekadzie maja spowodowały, że deficyt wody był mniejszy niż w pierwszym raporcie. Natomiast w trzecim raporcie ewapotranspiracja wzrosła do 2,9 mm/dzień,w czwartym do 3,3 mm/dzień, w piątym do 3,8 mm/dzień, w szóstymi siódmym do 3,9 mm/dzień a w ósmym do 4,1 mm/dzień.

Informujemy, że zgodnie z definicją określoną w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) „suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb”. A zatem w obojętnie którym okresie sześciodekadowym zostanie stwierdzona susza, to plony ostateczne dla upraw objętych suszą będą niższe przynajmniej o 20% w skali gminy w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.

W tegorocznym okresie wegetacyjnym od 21 marca do 31 lipca opracowano osiem raportów dotyczących monitoringu suszy rolniczej. W tym okresie stwierdzono niedobory wody powodujące obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskiwanych w średnich warunkach pogodowych dla upraw:

• Zbóż jarych,
• Zbóż ozimych,
• Rzepaku i rzepiku,
• Truskawek,
• Krzewów owocowych,
• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Roślin strączkowych,
• Tytoniu,
• Warzyw gruntowych,
• Drzew owocowych,
• Chmielu,
• Ziemniaka.

Wystąpienie tej wielkości strat dla kraju dla okresu 21.03 – 31.07 br. przedstawia tabela 13.

Tabela 13. Susza rolnicza w Polsce w okresie 21.03-31.07.2022 r.

Szczegółowe informacje przedstawiające straty plonów w poszczególnych województwach za pomocą map oraz tabel zamieszczone są na stronie Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej www.susza.iung.pulawy.pl, na której znajduje się zakładka:

Mapy zagrożenia suszą\Wybierz uprawę\Wybierz okres – należy wybrać Zasięg maksymalny, z którego jednoznacznie wynika informacja o suszy:

• liczba gmin z suszą,
• udział gmin z suszą,
• udział powierzchni z suszą

dla województw i dla kraju. Przedstawione dane są sumą wszystkich gmin i powierzchni objętych suszą od początku jej monitorowania (od 21 marca) w danym roku aż po raport bieżący. Podkreślamy, że tylko zasięg maksymalny jest najbardziej miarodajnyw monitorowanym okresie wegetacyjnym w oznaczeniu wystąpienia suszy rolniczej w: kraju, województwie, gminie oraz na działce ewidencyjnej.

Tegoroczne warunki pogodowe z uwagi na:

• wysokie usłonecznienie (III dekada marca, I i II dekada maja oraz III dekada czerwca),
• dużą prędkość wiatru (I dekada kwietnia oraz III dekada maja),
• niską wilgotność powietrza (III dekada marca, I i II dekada maja oraz III dek. czerwca),
• wysoką temperaturę powietrza (czerwiec),
• małe opady atmosferyczne (II dekada marca, III dekada kwietnia, I i II dekada maja oraz III dekada czerwca, II dekada lipca).
• wysokie opady lipca,
• wzrost ewapotranspiracji potencjalnej (III dekada lipca)

sprawiły, że wystąpił na terenie kraju duży deficyt wody dla roślin uprawnych. Straty plonów z powodu niedoboru wody wystąpiły we wszystkich województwach Polski.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Anna Jędrejek, Mgr Małgorzata Kozak, Adrian Matczuk, Mgr Beata Murat, Mgr Agata Ścibior