Poniższy przykład pochodzi z prac prowadzonych na terenie woj. zachodnio-pomorskiego (patrz komunikat 1). Obrazuje on wpływ mozaiki glebowej występującej w obrębie pola, która powoduje chaotyczne zróżnicowanie stref plonowania. Zjawisko to obserwowane jest głównie na polach o dużym przestrzennym zróżnicowaniu warunków glebowych oraz słabszej agrotechnice. W przypadku wystąpienia suszy skutkuje to zwykle większymi stratami plonu niż straty obserwowane na polach, które stosują agrotechnikę lepiej dostosowaną do tego zagrożenia.

Grupa terenowa IUNG wykonała ocenę dwóch sąsiadujących pól z uprawą pszenżyta ozimego, które należały do dwóch różnych rolników. W ocenie tej od razu ("na oko") zauważalna była różnica kondycji tych upraw, co następnie potwierdziły wyniki badań laboratoryjnych próbek glebowych i roślinnych.

Biorąc pod uwagę bezpośrednie sąsiedztwo pól, warunki meteorologiczne i glebowe w obu wypadkach były niemal identyczne, więc różnica ta mogła wynikać wyłącznie ze stosowanej agrotechnik.

W czasie prowadzonych prac monitoringowych na tych polach trudno było stwierdzić w jakiej kondycji były te dwie uprawy w kluczowych dla zbóż okresach rozwoju, więc żeby przeprowadzić taką analizę wykorzystano metody teledetekcyjne z użyciem zdjęć satelitarnych.

Poniższy obraz (Ryc. 1) przedstawia zdjęcie tych pól wykonane przez satelitę Sentinel-2 w dniu 7 czerwca – czyli miesiąc wcześniej niż prowadzone badania terenowe. Wykorzystanie zdjęcia archiwalnego pozwala w tym wypadku ocenić kondycję roślin w kluczowym okresie jej wegetacji, która ma bezpośredni wpływ na otrzymany później plon. Kolor intensywnie zielony obserwowany na polu po lewej - świadczy o prawidłowo prowadzonej agrotechnice i dużym prawdopodobieństwie uzyskania zakładanego plonu. Zróżnicowanie kolorystyczne (zielony-jasnozielony-żółty) pola z prawej strony związane jest ze słabszą agrotechniką, która prowadzi do zmniejszenia się plonu głównie na słabszych glebach występujących w obrębie tej działki rolnej – na zdjęciu są to fragmenty koloru żółtego. Porównując oba pola wyraźnie też widzimy, że nawet te fragmenty najbardziej nasycone zielonością na prawym polu są dużo mniej intensywne niż bujna uprawa po lewej.

Obserwacje polowe i satelitarne potwierdzone zostały informacjami dot. agrotechniki uzyskanymi od rolników. Oraz późniejszymi analizami laboratoryjnymi.

Na bardzo dobrą kondycje pola po lewej stronie zdjęcia wpłynęły m.in. następujące czynniki:

• Nawożenie obornikiem
• Zmianowanie (zboża-rzepak)

Dzięki temu pole to było zasobne w składniki pokarmowe (fosfor 12 mg P2O5 na 100g) oraz posiadało pożądany odczyn (pH = 6,8).

W przypadku pola po prawej stronie zdjęcia, na pogorszony stan uprawy wpłynęło prawdopodobnie w dużej mierze zmianowanie (zboże po zbożu) oraz brak nawożenia organicznego na lekkiej glebie. Zaobserwowano też dużo niższą zasobność tego pola (np. fosfor tylko 5,2 mg P2O5 na 100g) oraz dużo niższy odczyn gleby (pH = 4,5).

Paradoksalnie rolnik "lepszego" pola zakładał plon niższy niż rolnik gospodarujący na "gorszym" polu. A oceniając straty związane z suszą na polu "lepszym" – stratę większą niż na polu "gorszym", które ze względu na agrotechnikę nie dostosowaną do warunków niedoboru wody musiało ponieść większą stratę w plonie (!).

Podsumowanie

W regionach o dużym zagrożeniu suszą, rolnicy powinni wdrażać praktyki ograniczające jej wpływ na plonowanie roślin. W tym przypadku bardzo ważną rolę może odegrać nawożenie obornikiem na glebach lekkich oraz utrzymywanie właściwego odczynu gleby.

W kolejnych komunikatach prezentowane będą następne przykłady wykorzystania teledetekcji satelitarnej w monitoringu upraw – zachęcamy do lektury

Zespół Monitoringu Suszy Rolniczej