Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W szóstym okresie raportowania tj. od 11 maja do 10 lipca 2020 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była dodatnia, wynosiła 24 mm. W analizowanym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 7 mm w stosunku do poprzedniego okresu (1 V - 30 VI). Natomiast w stosunku do pierwszego okresu raportowania (21 III- 20 V) nastąpił wzrost KBW o 124 mm.

Obszar z największym deficytem wody nie uległ zmianie i w dalszym ciągu notowany jest na terenie Pobrzeża Szczecińskiego (Uznam, Wolin, Równina: Wkrzańska, Wełtyńska, Pyrzycka oraz Wzgórze Bukowe), wynosi od -160 do -179 mm. Na tym terenie deficyt wody w stosunku do poprzedniego okresu (1 V – 30 VI) zmniejszył się od 10 do 20 mm. Duże niedobory wody od -120 do -159 mm nadal wystąpiły w zachodniej części Pojezierza Pomorskiego oraz Wielkopolskiego, a we wschodnich rejonach tych regionów notowano deficyt wody od -50 do -119 mm. Na pozostałym terenie Polski nie notowano niedoborów wody dla roślin uprawnych. Natomiast na obszarach Pogórza Karpackiego, Beskidów Zachodnich oraz w południowej części Pojezierza Mazurskiego notowano zmniejszenie KBW w stosunku do poprzedniego okresu raportowania o 20 mm, jednakże na tym terenie nadal notowano duży nadmiar wody wynoszący od 100 do nawet 200 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Susza rolnicza występuje na terenie województw:

• Zachodniopomorskiego,
• Wielkopolskiego,
• Lubuskiego,
• Dolnośląskiego,
• Pomorskiego.
• Warmińsko-mazurskiego,
• Łódzkiego.

Susza notowana jest w uprawach:

• Rzepaku i rzepiku,
• Zbóż jarych,
• Krzewów owocowych,
• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Roślin strączkowych,
• Zbóż ozimych,
• Truskawek,
• Warzyw gruntowych.

W szóstym okresie raportowania od 11 maja do 10 lipca 2020 r. największe zagrożenie suszą rolniczą wystąpiło wśród upraw rzepaku i rzepiku. Suszę w tych uprawach odnotowano w 236 gminach Polski (9,53% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpił wzrost o 85 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 3,43 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 7 województwach na powierzchni 2,22% gruntów ornych. tj. o 0,49 punktu procentowego więcej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 1.

Tab. 1. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

W tym okresie sześciodekadowym odnotowano wystąpienie suszy rolniczejtakże w uprawach zbóż jarych. Odnotowano ją w 74 gminach Polski (2,99% gmin kraju) tj. o 3,11 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 0,39% gruntów ornych. tj.o 1,59 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 2.

Tab. 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. Wystąpiła w 72 gminach Polski (2,91% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie gmin z wystąpieniem suszy o 2,10 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 0,39% gruntów ornych, tj.o 0,93 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na ziarno. Odnotowano ją w tych uprawach w 61 gminach Polski (2,46% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 8 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 0,33 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła na powierzchni 0,23% gruntów ornych tj. o 0,08 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

Susza rolnicza została odnotowana w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Odnotowano ją w 61 gminach Polski (2,46% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 8 gmin z wystąpieniem suszy tj. o 0,33 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła na powierzchni 0,23% gruntów ornych tj. o 0,08 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Susza rolnicza została odnotowana w uprawach roślin strączkowych. Odnotowano ją w 38 gminach Polski (1,53% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 31 tj.o 1,53 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Wystąpiła w 2 województwach na powierzchni 0,12% gruntów ornych tj. o 0,22 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.. Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach w poszczególnych województwach przedstawia tab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiła w 30 gminach Polski (1,21% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło obniżenie o 71 gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 2,87 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 2 województwach na powierzchni 0,10% gruntów ornych, tj. o 0,61 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawiatab. 7.

Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 5 gminach Polski (0,20% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 55l gmin z wystąpieniem suszy, tj. o 2,22 punktu procentowego mniej niż w poprzednim okresie raportowania.

Odnotowano ją w 2 województwach. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 8.

Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Suszę rolniczą notowano w uprawach warzyw gruntowych, wystąpiła w 1 gminie Polski (0,04% gmin kraju). Szczegółowe dane dotyczące suszy w tych uprawach przedstawia tab. 9.

Tab. 9. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było na północnym terytorium kraju z temperaturą od 9 do 11°C, natomiast najcieplej na Ziemi Lubuskiej ponad 12°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę od 11 do 12°C. Na dużej powierzchni kraju notowano temperaturę niższą od wieloletniej od 1 do 2,5°C, a na Wyżynach Polskich, Mazowszu, Warmii i Mazurach nawet niższą o ponad 2,5°C.

W pierwszej i drugiej dekadzie czerwca najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej. W pierwszej dekadzie od 14 do 16°C a w drugiej od 19,5 do ponad 20,5°C. W południowych a zwłaszcza w północnych rejonach kraju było chłodniej od 12 do 14°C w pierwszej dekadzie a w drugiej od poniżej 16 do 19,5°C. Natomiast w trzeciej dekadzie najcieplej było we wschodnich rejonach kraju od 20 do ponad 20,5°C. Na przeważającym obszarze Polski notowano od 19 do 20°C. Najniższa temperatura powietrza wystąpiła w południowo-zachodniej części kraju od 16 do 19°C.

Pierwsza dekada lipca pod względem termicznym była zróżnicowana z chłodnym obszarem w północnej części kraju (od 16 do 18,5°C) oraz cieplejszym południowym terytorium, gdzie notowano od 18,5°C a miejscami nawet do ponad 20°C.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najwyższe stwierdzono we wschodnich i południowych terenach kraju od 60 do 150 mm stanowiące 100-160% normy wieloletniej. Natomiast najniższe od 30 do 60 mm występowały w północno-zachodniej części Polski, stanowiące od 50 do 100% normy.

W każdej dekadzie czerwca opady na dużej powierzchni Polski były wysokie lub bardzo wysokie wynoszące od 15 do 100 mm (a w drugiej i trzeciej dekadzie nawet ponad 100 mm) . W pierwszej i drugiej dekadzie w północno-zachodniej części kraju opady były niższe, od poniżej 5 do 15 mm. Tej wielkości opadów notowano na Wyżynie Śląskiej, Krakowsko-Częstochowskiej oraz Małopolskiej w pierwszej dekadzie a w drugiej na Nizinie Podlaskiej.

Opady w pierwszej dekadzie lipca charakteryzowały się dużą zmiennością, z wieloma małymi obszarami o wysokich burzowych opadach wynoszących od 20 do ponad 50 mm. Natomiast szczególnie małe opady notowano w południowo-zachodniej części kraju od kilku do 10 milimetrów.

Stwierdzamy, że największe niedobory wody dla roślin uprawnych w okresieod 11 maja do 10 lipca występują w północno-zachodniej Polsce, jednakże są one mniejsze od 10 do 20 mm w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego (1 V-30 VI). Natomiast na południu kraju notowano obniżenie klimatycznego bilansu wodnego w stosunku do poprzednio okresu raportowanego o ponad 20 mm, jednakże na tych terenach nadal notowano duży nadmiar wody wynoszący od 100 do nawet ponad 200 mm.

Wysokie opady na znacznym obszarze kraju w całym rozpatrywanym okresie spowodowały, że notowany jest nadmiar wody. Szczególnie duże wartości klimatycznego bilansu wodnego wystąpiły zwłaszcza w południowym obszarze Polski. Duży nadmiar wody notowany jest w dalszym ciągu na terenach woj.: opolskiego, śląskiego, małopolskiego, świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego oraz mazowieckiego.

Zasięg suszy w stosunku do poprzedniego okresu raportowania zmniejszył się w uprawach:

• zbóż jarych,
• krzewów owocowych,
• kukurydzy na ziarno,
• kukurydzy na kiszonkę,
• roślin strączkowych,
• zbóż ozimych,
• truskawek,
• warzyw gruntowych.

Zmniejszeniu uległa liczba gmin oraz procent potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą rolniczą.

Jedynie w uprawach rzepaku i rzepiku zasięg suszy uległ wzrostowi.

W dalszym ciągu w północno-zachodniej Polsce występuje brak dostatecznej ilości opadów, powodując nadal duże niedobory wody w glebie na tym terenie. Występujący duży deficyt wody powoduje, że susza notowana jest na terenie woj. zachodniopomorskiego, wielkopolskiego, lubuskiego, dolnośląskiego oraz pomorskiego. W mniejszym stopniu niedobory wody dotyczą również województwa warmińsko-mazurskiego oraz łódzkiego.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Elżbieta Wróblewska, Mgr Agata Ścibior