Komentarz agrometeorologa

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W ósmym okresie raportowania tj. od 1 czerwca do 31 lipca 2021 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -111,9 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 23,9 mm w stosunku do poprzedniego okresu (21 V-20 VII).

Największy deficyt wody notowany był w dalszym ciągu na obszarze: Równiny Białogardzkiej, środkowej części Wybrzeża Słowińskiego, na Wysoczyźnie Damnickiej, na Pojezierzu Kaszubskim, Żuławach Wiślanych, we wschodniej części Kotliny Gorzowskiej, środkowej części Pojezierza Wielkopolskiego oraz we wschodniej części: Niziny Wielkopolskiej, Polesia Wołyńskiego, w północnej części Wyżyny Wołyńskiej i na Płaskowyżu Rybnickim od -200 do -259 mm. Mniejsze niedobry wody notowano na Wyżynie Przedborskiej, Wyżynie Kieleckiej, w zachodniej i wschodniej części Pojezierza Południowopomorskiego, w zachodniej części Wzniesień Południowomazowieckich, na Pojezierzu Ełckim, w południowej i północnej części Niziny Północnopodlaskiej, na Polesiu Lubelskim, Nizinie Śląskiej oraz w północnej części Kotliny Sandomierskiej od -120 do -199 mm. Na pozostałym terytorium kraju niedobory wody były mniejsze od -50 mm do -119 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski.

Susza rolnicza występowała na terenie województw:

  • pomorskiego,
  • zachodniopomorskiego,
  • wielkopolskiego,
  • mazowieckiego,
  • kujawsko-pomorskiego,
  • śląskiego,
  • warmińsko-mazurskiego,
  • lubelskiego,
  • podkarpackiego,
  • łódzkiego,
  • świętokrzyskiego,
  • lubuskiego,
  • opolskiego,
  • podlaskiego,
  • dolnośląskiego,
  • małopolskiego.

Susza występowała w trzynastu uprawach:

  • kukurydzy na ziarno,
  • kukurydzy na kiszonkę,
  • krzewów owocowych,
  • roślin strączkowych,
  • warzyw gruntowych,
  • zbóż jarych,
  • tytoniu,
  • truskawek,
  • zbóż ozimych,
  • chmielu,
  • ziemniaka,
  • drzew owocowych,
  • buraka cukrowego.

W obecnym okresie sześciodekadowym największą suszę notowano w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano ją w 1045 gminach (42,19% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 22,13 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 10,63% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 7,87 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1wielkopolskie22620389,8236,84
2opolskie716185,927,39
3pomorskie12310585,3739,13
4zachodniopomorskie1139382,3037,85
5łódzkie1779050,858,68
6lubelskie2139444,133,64
7śląskie1677142,516,07
8dolnośląskie1695633,141,80
9lubuskie822732,935,85
10warmińsko-mazurskie1163832,761,06
11kujawsko-pomorskie1444732,647,01
12świętokrzyskie1023130,391,51
13podlaskie1183529,661,25
14mazowieckie3147423,572,53
15podkarpackie1601911,880,58
16małopolskie18210,550,00

Suszę notowano również w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Notowano ją w 1045 gminach (42,19% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 22,13 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Susza wystąpiła na obszarze 10,63% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 7,87 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1wielkopolskie22620389,8236,84
2opolskie716185,927,39
3pomorskie12310585,3739,13
4zachodniopomorskie1139382,3037,85
5łódzkie1779050,858,68
6lubelskie2139444,133,64
7śląskie1677142,516,07
8dolnośląskie1695633,141,80
9lubuskie822732,935,85
10warmińsko-mazurskie1163832,761,06
11kujawsko-pomorskie1444732,647,01
12świętokrzyskie1023130,391,51
13podlaskie1183529,661,25
14mazowieckie3147423,572,53
15podkarpackie1601911,880,58
16małopolskie18210,550,00

Suszę notowano także w uprawach krzewów owocowych. Notowano ją w 791 gminach (31,93% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 16,99 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 9,99% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 7,49 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1wielkopolskie22618180,0937,79
2pomorskie1239879,6742,00
3zachodniopomorskie1138776,9940,79
4opolskie715476,066,48
5łódzkie1775832,775,25
6lubelskie2136731,461,51
7śląskie1674526,952,74
8lubuskie822226,832,74
9kujawsko-pomorskie1443826,396,76
10warmińsko-mazurskie1162521,550,54
11dolnośląskie1693017,750,65
12świętokrzyskie1021615,690,47
13mazowieckie3144714,971,55
14podlaskie1181311,020,30
15podkarpackie16095,620,28
16małopolskie18210,550,00

Suszę notowano również w uprawach roślin strączkowych. Notowano ją w 681 gminach (27,49% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 16,79 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 7,53% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 6,17 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowych w województwach przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1239577,2434,56
2wielkopolskie22617276,1128,53
3zachodniopomorskie1138676,1132,36
4opolskie715070,423,78
5łódzkie1774424,863,31
6kujawsko-pomorskie1443322,924,42
7lubelskie2134822,540,79
8śląskie1673319,761,44
9lubuskie821518,291,48
10warmińsko-mazurskie1162118,100,30
11świętokrzyskie1021211,760,31
12dolnośląskie1691911,240,43
13mazowieckie3143511,151,03
14podlaskie118119,320,17
15podkarpackie16063,750,17
16małopolskie18210,550,00

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach warzyw gruntowych. Notowano ją w 347 gminach (14,01% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 11,59 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 2,95% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 2,78 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwach przedstawia tab. 5

Tabela 5. Zasięg suszy w uprawie warzyw gruntowych.

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1238065,0419,35
2zachodniopomorskie1137364,6014,72
3wielkopolskie22612053,109,98
4opolskie712332,390,48
5kujawsko-pomorskie144106,940,69
6łódzkie17773,950,39
7lubelskie21383,760,06
8śląskie16763,590,30
9warmińsko-mazurskie11643,450,10
10mazowieckie31492,870,16
11świętokrzyskie10221,960,02
12podkarpackie16031,880,04
13lubuskie8211,220,01
14podlaskie11810,850,00

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż jarych. Notowano ją w 321 gminach (12,96% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 4,85 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 2,43% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 1,46 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarychw województwach przedstawia tab. 6.

Tabela 6. Zasięg suszy w uprawie zbóż jarych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1237863,4117,82
2zachodniopomorskie1136961,0611,64
3wielkopolskie22610847,797,79
4opolskie712028,170,34
5kujawsko-pomorskie14496,250,50
6lubelskie21383,760,04
7śląskie16763,590,28
8warmińsko-mazurskie11643,450,07
9łódzkie17752,820,31
10mazowieckie31482,550,11
11podkarpackie16031,880,03
12lubuskie8211,220,00
13świętokrzyskie10210,980,01
14podlaskie11810,850,00

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 321 gminach (12,96% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 10,58 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 3,29% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 3,09 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszyw uprawach tytoniu w województwach przedstawia tab. 7.

Tabela 7. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1237863,4121,95
2zachodniopomorskie1136961,0616,32
3wielkopolskie22610847,7911,33
4opolskie712028,170,34
5kujawsko-pomorskie14496,250,57
6lubelskie21383,760,05
7śląskie16763,590,33
8warmińsko-mazurskie11643,450,10
9łódzkie17752,820,31
10mazowieckie31482,550,14
11podkarpackie16031,880,04
12lubuskie8211,220,00
13świętokrzyskie10210,980,01
14podlaskie11810,850,00

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach truskawek. Notowano ją w 186 gminach (7,51% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 5,9 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Notowano ją na obszarze 0,98% gruntów ornych kraju, odnotowano zwiększenie tego obszaru o 0,91 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 8.

Tabela 8. Zasięg suszy w uprawie truskawek

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1236452,0310,86
2zachodniopomorskie1134943,363,49
3wielkopolskie2265926,112,48
4warmińsko-mazurskie11632,590,00
5śląskie16731,800,09
6kujawsko-pomorskie14421,390,02
7mazowieckie31430,960,02
8lubelskie21320,940,00
9podkarpackie16010,620,00

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach zbóż ozimych. Notowano ją w 179 gminach (7,23% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 3,84 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,84% gruntów ornych kraju (zwiększenie o 0,59 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania). Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimychw województwach przedstawia tab. 9.

Tabela 9. Zasięg suszy w uprawie zbóż ozimych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1236149,599,51
2zachodniopomorskie1134842,482,97
3wielkopolskie2265725,222,09
4warmińsko-mazurskie11632,590,00
5śląskie16731,800,08
6mazowieckie31430,960,01
7lubelskie21320,940,00
8kujawsko-pomorskie14410,690,02
9podkarpackie16010,620,00

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano w uprawach chmielu. Notowano ją w 179 gminach (7,23% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 6,99 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,88% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach chmielu w województwach przedstawia tab. 10.

Tabela 10. Zasięg suszy w uprawie chmielu

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1236149,5910,14
2zachodniopomorskie1134842,483,10
3wielkopolskie2265725,222,11
4warmińsko-mazurskie11632,590,00
5śląskie16731,800,08
6mazowieckie31430,960,01
7lubelskie21320,940,00
8kujawsko-pomorskie14410,690,02
9podkarpackie16010,620,00

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach ziemniaka. Notowano ją w 165 gminach (6,66% gmin Polski). Suszę notowano na obszarze 0,8% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w województwach przedstawia tab. 11.

Tabela 11. Zasięg suszy w uprawie ziemniaka

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1235847,159,53
2zachodniopomorskie1134539,822,74
3wielkopolskie2265122,571,82
4warmińsko-mazurskie11632,590,00
5śląskie16721,200,07
6mazowieckie31430,960,01
7kujawsko-pomorskie14410,690,02
8podkarpackie16010,620,00
9lubelskie21310,470,00

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Notowano ją w 110 gminach (4,44% gmin Polski), nastąpiło zwiększenie o 3,96 punktu procentowego w stosunku do poprzedniego okresu raportowania. Suszę notowano na obszarze 0,47% gruntów ornych kraju Odnotowano zwiększenie o 0,46 punktu procentowego względem poprzedniego okresu raportowania. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach drzew owocowych w województwach przedstawia tab. 12.

Tabela 12. Zasięg suszy w uprawie drzew owocowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1234133,336,79
2zachodniopomorskie1133329,201,32
3wielkopolskie2263113,720,73
4śląskie16721,200,02
5warmińsko-mazurskie11610,860,00
6kujawsko-pomorskie14410,690,01
7mazowieckie31410,320,00

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano ją w 35 gminach (1,41% gmin Polski). Suszę notowano na obszarze 0,26% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego w województwach przedstawia tab. 13.

Tabela 13. Zasięg suszy w uprawie buraka cukrowego

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1pomorskie1232923,585,55
2zachodniopomorskie11354,420,06
3wielkopolskie22610,440,00

Czerwiec tego roku był cieplejszy od średniej wieloletniej od 1 do 3°C. Najcieplej (powyżej 20°C) było w okolicach Sandomierza, centralnej części Niziny Mazowieckiej, na Pojezierzu Wielkopolskim, Nizinie Wielkopolskiej i w południowej części Niziny Śląskiej. Najzimniej było na Pogórzu od 14 do 18°C. Na pozostałym obszarze kraju notowano temperaturę od 18 do 20°C.

W pierwszej dekadzie lipca najcieplej było we wschodniej części kraju, na Pogórzu Karpackim oraz w Kotlinie Sandomierskiej, temperatura wynosiła powyżej 21°C. Najchłodniej było w górach od 14 do 16°C. Na pozostałym obszarze Polski notowano temperaturę od 17 do 21°C. Natomiast w drugiej dekadzie tego miesiąca najwyższą temperaturę powyżej 23°C stwierdzono na Polesiu Lubelskim. Najchłodniej było od 16 do 20°C w Sudetach, na Przedgórzu Sudeckim oraz Pogórzu Zachodniobeskidzkim orazw Beskidach Zachodnich. Na pozostałym obszarze kraju notowano temperaturę od 20 do 23°C.

W trzeciej dekadzie lipca na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę powyżej 21°C. Poniżej tej wartości odnotowano ją na pojezierzach: Pomorskim, Iławskim, Litewskim i we wschodniej części Pojezierza Mazurskiego; na Nizinie Śląsko-Łużyckiej, we wschodniej części Niziny Północnopodlaskiej oraz na wyżynach: Przedborskieji Woźnicko-Wieluńskiej od 17 do 21°C.

W czerwcu tak jak w maju opady były zróżnicowane. Od 40 do 80% normy notowano na Pogórzu, Nizinie Śląskiej, Pojezierzu Pomorskim, Nizinie Mazowieckiej, Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim. Opady w normie wieloletniej notowano na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu, Wyżynie Małopolskiej i w północnej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Opady powyżej 120 % normy notowano na Ziemi Lubuskiej oraz w Zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego.

W pierwszej dekadzie lipca najmniejsze opady (poniżej 15 mm) notowano w północnej części Polesia Lubelskiego, na Wyżynie Wołyńskiej, we wschodniej części Kotliny Sandomierskiej, na Wyżynie Śląskiej i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Najwyższe opady zanotowano na Pojezierzu Mazurskim, Nizinie Północnopodlaskiej, w środkowej części Kotliny Sandomierskiej, w zachodniej części Wyżyny Lubelskiej, na Nizinie Pólnocnomazowieckiej i na Pojezierzu Iławskim od 70 do 110 mm. Na pozostałym obszarze kraju notowano opady od 15 do 70 mm.

W drugiej dekadzie lipca najwyższe opady stwierdzono w środkowej części Pogórza Zachodniobeskidzkiego i w zachodniej części Niziny Mazowieckiej (powyżej 75 mm). Najniższe opady poniżej 25 mm notowano na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu, na Nizinie Południowopodlaskiej, Nizinie Śląskiej, na Pojezierzu Mazurskim, Pobrzeżach, Pojezierzu Pomorskim, w centralnej części Pojezierza Wielkopolskiego oraz na Ziemi Lubuskiej. W pozostałej części kraju opady wynosiły od 25 do 75 mm.

W trzeciej dekadzie lipca najniższe opady notowano (poniżej 10 mm) na Pojezierzach: Pomorskim, Wielkopolskim, Lubuskim, Chełmińsko-Dobrzyńskim; w zachodniej części Niziny Śląskiej, Północnopodlaskiej oraz na obszarze łączącym Wyżynę Przedborską, Woźnicko-Wieluńskiej z Niziną Południowowielkopolską i Wzniesieniami Południowomazowieckimi. Natomiast najwyższe stwierdzono na Pojezierzu Litewskim, we wschodniej części Niziny Północnopodlaskiej, na Polesiu Zachodnim, w Kotlinie Sandomierskiej, w środkowej części Niziny Środkowomazowieckiej oraz na południu kraju od 30 do ponad 50 mm. W pozostałej części Polski opady odnotowano od 10 do 30 mm.

W okresie sześciodekadowym 1 czerwiec – 31 lipiec br. na terenie kraju wystąpiło zwiększenie deficytu wody dla roślin uprawnych (średnio o 23,9 mm) w stosunku do poprzedniego monitoringowanego okresu. Takie warunki wilgotnościowe sprawiły, że suszę rolniczą stwierdzono w 16 województwach kraju.

Zdecydowanie największe niedobory wody odnotowano w województwie pomorskim, zachodniopomorskim i wielkopolskim w którym susza wystąpiła w 13 uprawach. Nieco mniejsza wystąpiła w woj. mazowieckim, śląskim, kujawsko-pomorskim, warmińsko-mazurskim, lubelskim, podkarpackim, w których stwierdzono ją w 11-12 uprawach. Suszę stwierdzono także w województwie łódzkim, świętokrzyskim, lubuskim, opolskim i podlaskim dla 7 upraw. Natomiast w województwach dolnośląskim oraz małopolskim notowano niedobory wody, w których stwierdzono suszę dla czterech upraw.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Anna Jędrejek, Mgr Małgorzata Kozak, Adrian Matczuk

Kontakt
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa
Państwowy Instytut Badawczy
ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki
Tel.: 81 4786 879, 81 4786 752

Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów
Tel.: 81 4786 779

W przypadku pytań dotyczących suszy proponujemy kontakt poprzez formularz zapytania, który należy wysłać mailem na adres susza@iung.pulawy.pl

Pobierz formularz
Opracowanie IUNG-PIB 2020 na zlecenie Misterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi