Monitoring wilgotności gleby
Obecny monitoring suszy rolniczej prowadzony jest na podstawie bieżącej oceny niedoboru wody w okresie wegetacyjnym mierzonego Klimatycznym Bilansem Wodnym (KBW). Monitoring uwzględnia przestrzennie zróżnicowane możliwości retencyjne wyrażone w kategoriach podatności różnych gleb na suszę. Gleby piaszczyste bardzo lekkie i lekkie charakteryzują się bardzo niską zdolnością retencjonowania wody w profilu glebowym, szybciej ulegają przesuszeniu w porównaniu do gleb średnio ciężkich i ciężkich i szybciej uwidacznia się na nich niedobór wody dla roślin. W praktyce brakuje wymiernych narzędzi do weryfikacji stref zagrożenia suszy w kolejnych sześciu dekadowych okresach raportowania wyznaczanych według przyjętych w systemie monitoringu suszy założeń i oceny wpływu stresu wodnego (zakresu i czasu występowania) na rzeczywiste straty plonu.
Podstawową potrzebą w tym kontekście jest wdrażany od 2008 roku system monitoringu wilgotności gleby, który będzie narzędziem wspierającym monitoring suszy rolniczej i weryfikującym prognozowane straty w plonach. Stanowi integralną częścią monitoringu suszy rolniczej w Polsce. System składa się sieci punktów pomiarowych rozmieszczonych na reprezentatywnych kompleksach, typach i gatunkach gleb w skali kraju. Umożliwia prowadzenie w sezonie wegetacyjnym od kwietnia do października bieżącej oceny dynamiki zmian uwilgotnienia gleb na wybranych polach produkcyjnych oraz wyznaczenie rzeczywistego wpływu stresu wodnego na plon. Wyniki realizowanych prac są udostępniane do publicznej informacji na stronie internetowej IUNG-PIB.
Celem tworzonego systemu monitoringu wilgotności gleby jest poznanie zależności pomiędzy stresem wodnym mierzonym ilością dni uwilgotnienia poniżej wartości krytycznej, odpowiadającej punktowi trwałego więdnięcia roślin, a plonem roślin na różnych gatunkach gleb w zróżnicowanych warunkach siedliskowych i klimatycznych. Uzyskane wyniki badań służą weryfikacji wyznaczenia przestrzennych zasięgów zagrożenia suszy rolniczej dla kolejnych okresów sześciu dekadowych w sezonie wegetacyjnym oraz będą podstawą lepszego dopasowania istniejących modeli prognoz plonów w efekcie występowania deficytów wody do warunków glebowo-klimatycznych Polski oraz zróżnicowania systemów uprawy i poziomu stosowanej agrotechniki.
