Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W czwartym okresie raportowania tj. od 21 kwietnia do 20 czerwca 2021 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -108 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 52 mm w stosunku do poprzedniego okresu (11 IV-10 VI).

Największy deficyt wody notowany był na obszarze: Równiny Gryfickiej, Białogardzkiej, Nowogardzkiej, Pojezierzu Drawskim i Ińskim oraz na Wysoczyźnie Łobeskiej od -170 do -209 mm. Mniejsze niedobry wody notowano w południowej części Niziny Południowowielkopolskiej, Wzniesieniach Południowomazowieckich, Polesiu Zachodnim, Wysoczyźnie Lubartowskiej oraz na Płaskowyżu Nałęczowskim od -160 do-179 mm. Stosunkowo duży deficyt wody wystąpił na obszarze Pojezierza Mrągowskiego, w północnej części Pojezierza Kaszubskiego, na wschodnim terenie Wysoczyzny Polanowskiej od -150 do -169 mm. Na pozostałym terytorium kraju niedobory wody były mniejsze od -50 mm do -150 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienia suszy rolniczej na terytorium Polski.

Susza rolnicza występowała na terenie piętnastu województw:

• zachodniopomorskiego,
• łódzkiego,
• świętokrzyskiego,
• wielkopolskiego,
• lubelskiego,
• pomorskiego,
• warmińsko-mazurskiego,
• podlaskiego,
• kujawsko-pomorskiego,
• opolskiego,
• lubuskiego,
• mazowieckiego.
• dolnośląskiego,
• podkarpackiego,
• śląskiego.

Susza występowała w jedenastu uprawach:

• zbóż jarych,
• zbóż ozimych,
• krzewów owocowych,
• truskawek,
• rzepaku i rzepiku,
• roślin strączkowych.
• kukurydzy na ziarno,
• kukurydzy na kiszonkę,
• drzew owocowych,
• tytoniu,
• warzyw gruntowych.

W czwartym okresie raportowania od 21 kwietnia do 20 czerwca 2021 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 967 gminach (39,04% gmin Polski) na obszarze 12,10% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarych w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Suszę notowano również w uprawach zbóż ozimych. W tych uprawach notowano jąw 628 gminach (25,35% gmin Polski) na obszarze 7,02% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimych w województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. W tych uprawach notowano ją w 578 gminach (23,33% gmin Polski) na obszarze 6,73% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowychw województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach truskawek. W tych uprawach notowano ją w 434 gminach (17,52% gmin Polski) na obszarze 4,97% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach rzepaku i rzepiku. W tych uprawach notowano ją w 351 gminach (14,17% gmin Polski) na obszarze 3,89% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepikuw województwach przedstawia tab. 5.

Tabela 5. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach roślin strączkowych. W tych uprawach notowano ją w 242 gminach (9,77% gmin Polski) na obszarze 2,67% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowychw województwach przedstawia tab. 6.

Tabela. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach kukurydzy na ziarno. W tych uprawach notowano ją w 145 gminach (5,85% gmin Polski) na obszarze 0,98% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 7.

Tabela 7. Zasięg suszy w uprawie kukurydzy na ziarno

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach kukurydzy na kiszonkę. W tych uprawach notowano ją w 145 gminach (5,85% gmin Polski) na obszarze 0,98% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 8.

Tabela 8. Zasięg suszy w uprawie kukurydzy na kiszonkę

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Notowano ją w 67 gminach (2,70% gmin Polski) na obszarze 0,43% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach drzew owocowych w województwach przedstawia tab. 9.

Tabela 9. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 42 gminach (1,70% gmin Polski) na obszarze 0,16% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwie zachodniopomorskim przedstawia tab. 10.

Tabela 10. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach warzyw gruntowych. Notowano ją w 42 gminach (1,70% gmin Polski) na obszarze 0,16% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwie zachodniopomorskim przedstawia tab. 11.

Tabela 11. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

W ciągu ostatnich 24 lat nie notowano tak zimnego kwietnia jak w tym roku. Temperatura tego miesiąca była niska w całym kraju. Na bardzo dużej powierzchni środkowej Polski notowano ok. 6°C. Na północnych obszarach kraju oraz na: Wyżynie Małopolskiej, Roztoczu, Przedgórzu Sudeckim oraz Pogórzu Karpackim było jeszcze zimniej od 5 do 6°C a miejscami notowano nawet 4-5°C. W Sudetach i w Karpatach było najzimniej, temperatura powietrza na tych terenach wynosiła tylko 1-4°C. Tegoroczny kwiecień w stosunku do normy wieloletniej był zimniejszy w południowo-wschodniej części kraju o 1°C, we wschodniej o 1-2°C, w środkowej Polsce od 2 do 3°C,a w zachodnich rejonach było zimniej nawet o 3-4°C.

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było w północnych i południowych rejonach Polski, w których notowano temperaturę powietrza od 10 do 12°C, a miejscami w południowych krańcach kraju nawet 8-10°C. Na znacznym obszarze Polski temperatura wynosiła od 12 do 13°C a w Kotlinie Sandomierskiej przekraczała nawet 13°C. Jedynie na północnych krańcach Polski oraz południowo-wschodnich terenach notowano temperaturę w normie wieloletniej, natomiast na przeważającym terenie kraju była niższa od normy od 1 do 2°C.

W pierwszej dekadzie czerwca było już wyraźnie cieplej. Najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej od 17 do 18°C a na Pojezierzu Wielkopolskim nawet od 18 do 19°C. Tylko nieco chłodniej było na Pojezierzu Zachodniopomorskim i Koszalińskim oraz w południowo-wschodniej części Polsce od 16 do 17°C. Najchłodniej było na południu kraju od 12 do 16°C.

W drugiej dekadzie czerwca w dalszym ciągu najchłodniej było na południu kraju od 12 do 14°C, a najcieplej na zachodnich obszarach Polski od 15 do ponad 16°C. Na pozostałym terytorium kraju notowano od 14 do 15°C.

W kwietniu w południowo-wschodniej części kraju notowano wysokie opady od 60 do 120 mm (tj. ok. 140% normy wieloletniej). W środkowej Polsce również opady były wysokie, chociaż mniejsze niż w południowo-wschodniej części kraju, wynoszące w od 30 do 60 mm, stanowiące na tych terenach 90-140% normy. W północnych rejonach Polski były najniższe od 20 do 30 mm a miejscami notowano opady o wielkości nawet poniżej 20 mm i na tych obszarach stanowiły od 40 do ponad 90% normy.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najmniejsze stwierdzono w północno-zachodnich i południowo wschodnich obszarach Polski wynoszące od 40 do 60 mm i na tych terenach stanowiły 90-100% normy, a na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu Zachodnim i Wołyńskim notowano opady o wielkości tylko 70% normy wieloletniej. Natomiast znacznie wyższe opady od 60 do aż 120 mm notowano w szerokim pasie biegnącym od południowo-zachodnich po północno-wschodnie tereny kraju. Wysokie opady od 100 do ponad 200 mm notowano w Sudetach, w Beskidach Zachodnich oraz w Karpatach. Na przeważającym terenie kraju opady tegorocznego maja stanowiły od 100 a miejscami nawet 150% normy wieloletniej.

W pierwszej dekadzie czerwca na terenie całego kraju notowano bardzo małe opady atmosferyczne nie przekraczające 5 mm, a w niektórych miejscach w ogóle nie wystąpiły. Tylko na terenie Pojezierza Iławskiego, na Równinie Warmińskiej, na Garbie Lubawskim, na Wyżynach: Woźnicko-Wieluńskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej, na Pogórzu Środkowobeskidzkim i Zachodniobeskidzkim oraz w niektórych miejscach Pojezierza Wielkopolskiego notowano nieco większe opady od 5 do 15 mm.

W drugiej dekadzie czerwca w zachodniej części kraju nadal wystąpiły bardzo małe opady atmosferyczne od 5 do 15 mm a nawet w niektórych terenach tego obszaru w ogóle ich nie notowano. Natomiast we wschodniej części kraju notowano opady już większe od 15 do 35 mm, a w południowo-wschodnich rejonach nawet duże od 35 do aż 70 mm.

W okresie sześciodekadowym 21 kwiecień – 20 czerwiec br. na terenie kraju wystąpiło znaczne zwiększenie deficytu wody dla roślin uprawnych (średnio o ponad 50 mm) w stosunku do poprzedniego monitoringowanego okresu. Takie warunki wilgotnościowe sprawiły, że suszę rolniczą stwierdzono w 15 województwach kraju, jedynie zjawisko to nie wystąpiło w woj. małopolskim.

Zdecydowanie największe niedobory wody odnotowano w województwie zachodniopomorskim, w którym susza wystąpiła aż w 11 uprawach. Tylko nieco mniejsze zagrożenie wystąpiło w woj. łódzkimi i pomorskim, w których stwierdzono jej wystąpienie w dziewięciu uprawach. Do województw o dużych niedoborach wody dla roślin uprawnych należą: świętokrzyskie, wielkopolskie, lubelskie oraz mazowieckie, w których suszę odnotowano w ośmiu uprawach. Natomiast w województwach: warmińsko-mazurskim, podlaskim, kujawsko-pomorskim, opolskim, lubuskim, dolnośląskim, podkarpackim oraz śląskim notowano niedobory wody, w których stwierdzono suszę od sześciu do trzech upraw.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Anna Jędrejek, Mgr Małgorzata Kozak, Adrian Matczuk