Komentarz agrometeorologa

Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W czwartym okresie raportowania tj. od 21 kwietnia do 20 czerwca 2021 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -108 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zmniejszeniu o 52 mm w stosunku do poprzedniego okresu (11 IV-10 VI).

Największy deficyt wody notowany był na obszarze: Równiny Gryfickiej, Białogardzkiej, Nowogardzkiej, Pojezierzu Drawskim i Ińskim oraz na Wysoczyźnie Łobeskiej od -170 do -209 mm. Mniejsze niedobry wody notowano w południowej części Niziny Południowowielkopolskiej, Wzniesieniach Południowomazowieckich, Polesiu Zachodnim, Wysoczyźnie Lubartowskiej oraz na Płaskowyżu Nałęczowskim od -160 do-179 mm. Stosunkowo duży deficyt wody wystąpił na obszarze Pojezierza Mrągowskiego, w północnej części Pojezierza Kaszubskiego, na wschodnim terenie Wysoczyzny Polanowskiej od -150 do -169 mm. Na pozostałym terytorium kraju niedobory wody były mniejsze od -50 mm do -150 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w obecnym okresie raportowania, stwierdzamy wystąpienia suszy rolniczej na terytorium Polski.

Susza rolnicza występowała na terenie piętnastu województw:

  • zachodniopomorskiego,
  • łódzkiego,
  • świętokrzyskiego,
  • wielkopolskiego,
  • lubelskiego,
  • pomorskiego,
  • warmińsko-mazurskiego,
  • podlaskiego,
  • kujawsko-pomorskiego,
  • opolskiego,
  • lubuskiego,
  • mazowieckiego.
  • dolnośląskiego,
  • podkarpackiego,
  • śląskiego.

Susza występowała w jedenastu uprawach:

  • zbóż jarych,
  • zbóż ozimych,
  • krzewów owocowych,
  • truskawek,
  • rzepaku i rzepiku,
  • roślin strączkowych.
  • kukurydzy na ziarno,
  • kukurydzy na kiszonkę,
  • drzew owocowych,
  • tytoniu,
  • warzyw gruntowych.

W czwartym okresie raportowania od 21 kwietnia do 20 czerwca 2021 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 967 gminach (39,04% gmin Polski) na obszarze 12,10% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarych w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie11310895,5861,69
2łódzkie17713777,4033,68
3świętokrzyskie1027371,5713,96
4wielkopolskie22613861,0612,71
5lubelskie21312860,0911,21
6pomorskie1237359,3527,24
7warmińsko-mazurskie1166051,726,89
8podlaskie1184134,756,04
9kujawsko-pomorskie1444329,861,75
10opolskie711825,352,05
11lubuskie821821,953,45
12mazowieckie3146420,384,28
13dolnośląskie1693420,122,55
14podkarpackie1602213,751,62
15śląskie167105,991,21

Suszę notowano również w uprawach zbóż ozimych. W tych uprawach notowano jąw 628 gminach (25,35% gmin Polski) na obszarze 7,02% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimych w województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie11310088,5051,79
2łódzkie17710358,1919,93
3pomorskie1236552,8515,13
4świętokrzyskie1025150,007,23
5lubelskie2138640,385,50
6warmińsko-mazurskie1164034,482,96
7wielkopolskie2266830,094,87
8lubuskie821315,851,77
9podlaskie1181815,251,34
10mazowieckie3143912,421,44
11opolskie71811,270,25
12podkarpackie160148,750,87
13kujawsko-pomorskie144117,640,11
14dolnośląskie169116,510,46
15śląskie16710,600,06

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. W tych uprawach notowano ją w 578 gminach (23,33% gmin Polski) na obszarze 6,73% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowychw województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1139886,7353,00
2łódzkie1779955,9319,58
3pomorskie1236351,2216,70
4świętokrzyskie1024847,066,66
5lubelskie2138238,504,66
6warmińsko-mazurskie1163631,032,07
7wielkopolskie2265926,113,67
8lubuskie821214,631,24
9podlaskie1181411,860,65
10opolskie71811,270,17
11mazowieckie3143310,511,17
12podkarpackie160148,750,68
13dolnośląskie16995,330,24
14kujawsko-pomorskie14421,390,02
15śląskie16710,600,03

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach truskawek. W tych uprawach notowano ją w 434 gminach (17,52% gmin Polski) na obszarze 4,97% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1139584,0748,78
2łódzkie1778447,4613,48
3pomorskie1235544,7211,09
4świętokrzyskie1023635,293,75
5lubelskie2135626,292,72
6warmińsko-mazurskie1161916,380,55
7wielkopolskie2263615,931,51
8lubuskie8278,540,16
9podkarpackie160138,120,19
10mazowieckie314216,690,54
11opolskie7134,230,03
12podlaskie11843,390,08
13dolnośląskie16942,370,04
14kujawsko-pomorskie14410,690,00

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach rzepaku i rzepiku. W tych uprawach notowano ją w 351 gminach (14,17% gmin Polski) na obszarze 3,89% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach rzepaku i rzepikuw województwach przedstawia tab. 5.

Tabela 5. Zasięg suszy w uprawach rzepaku i rzepiku

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1139180,5340,62
2pomorskie1235141,469,01
3łódzkie1777341,2410,01
4świętokrzyskie1023029,412,83
5lubelskie2134420,661,67
6wielkopolskie2262310,180,85
7warmińsko-mazurskie116108,620,23
8mazowieckie314175,410,33
9podkarpackie16063,750,05
10lubuskie8222,440,04
11opolskie7111,410,01
12dolnośląskie16921,180,01
13kujawsko-pomorskie14410,690,00

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach roślin strączkowych. W tych uprawach notowano ją w 242 gminach (9,77% gmin Polski) na obszarze 2,67% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach roślin strączkowychw województwach przedstawia tab. 6.

Tabela. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1138877,8832,87
2pomorskie1234536,595,84
3łódzkie1775229,385,44
4świętokrzyskie1021716,671,36
5lubelskie213188,450,26
6wielkopolskie22693,980,25
7warmińsko-mazurskie11643,450,04
8mazowieckie31482,550,10
9opolskie7111,410,01

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach kukurydzy na ziarno. W tych uprawach notowano ją w 145 gminach (5,85% gmin Polski) na obszarze 0,98% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno w województwach przedstawia tab. 7.

Tabela 7. Zasięg suszy w uprawie kukurydzy na ziarno

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1138575,2214,34
2pomorskie1232822,761,17
3łódzkie1771810,171,15
4świętokrzyskie10276,860,36
5lubelskie21341,880,03
6mazowieckie31420,640,01
7wielkopolskie22610,440,00

Suszę rolniczą odnotowano także w uprawach kukurydzy na kiszonkę. W tych uprawach notowano ją w 145 gminach (5,85% gmin Polski) na obszarze 0,98% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w województwach przedstawia tab. 8.

Tabela 8. Zasięg suszy w uprawie kukurydzy na kiszonkę

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1138575,2214,34
2pomorskie1232822,761,17
3łódzkie1771810,171,15
4świętokrzyskie10276,860,36
5lubelskie21341,880,03
6mazowieckie31420,640,01
7wielkopolskie22610,440,00

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Notowano ją w 67 gminach (2,70% gmin Polski) na obszarze 0,43% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach drzew owocowych w województwach przedstawia tab. 9.

Tabela 9. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1zachodniopomorskie1136557,527,36
2pomorskie12310,810,09
3łódzkie17710,560,00

Suszę rolniczą w tym okresie odnotowano również w uprawach tytoniu. Notowano ją w 42 gminach (1,70% gmin Polski) na obszarze 0,16% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach tytoniu w województwie zachodniopomorskim przedstawia tab. 10.

Tabela 10. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.zachodniopomorskie1134237,172,75

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach warzyw gruntowych. Notowano ją w 42 gminach (1,70% gmin Polski) na obszarze 0,16% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach warzyw gruntowych w województwie zachodniopomorskim przedstawia tab. 11.

Tabela 11. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczba gmin zagrożonychUdział gmin zagrożonych [%]Udział powierzchni zagrożonej [%]
1.zachodniopomorskie1134237,172,75

W ciągu ostatnich 24 lat nie notowano tak zimnego kwietnia jak w tym roku. Temperatura tego miesiąca była niska w całym kraju. Na bardzo dużej powierzchni środkowej Polski notowano ok. 6°C. Na północnych obszarach kraju oraz na: Wyżynie Małopolskiej, Roztoczu, Przedgórzu Sudeckim oraz Pogórzu Karpackim było jeszcze zimniej od 5 do 6°C a miejscami notowano nawet 4-5°C. W Sudetach i w Karpatach było najzimniej, temperatura powietrza na tych terenach wynosiła tylko 1-4°C. Tegoroczny kwiecień w stosunku do normy wieloletniej był zimniejszy w południowo-wschodniej części kraju o 1°C, we wschodniej o 1-2°C, w środkowej Polsce od 2 do 3°C,a w zachodnich rejonach było zimniej nawet o 3-4°C.

Tegoroczny maj był zimny. Najzimniej było w północnych i południowych rejonach Polski, w których notowano temperaturę powietrza od 10 do 12°C, a miejscami w południowych krańcach kraju nawet 8-10°C. Na znacznym obszarze Polski temperatura wynosiła od 12 do 13°C a w Kotlinie Sandomierskiej przekraczała nawet 13°C. Jedynie na północnych krańcach Polski oraz południowo-wschodnich terenach notowano temperaturę w normie wieloletniej, natomiast na przeważającym terenie kraju była niższa od normy od 1 do 2°C.

W pierwszej dekadzie czerwca było już wyraźnie cieplej. Najcieplej było w szerokim pasie Polski środkowej od 17 do 18°C a na Pojezierzu Wielkopolskim nawet od 18 do 19°C. Tylko nieco chłodniej było na Pojezierzu Zachodniopomorskim i Koszalińskim oraz w południowo-wschodniej części Polsce od 16 do 17°C. Najchłodniej było na południu kraju od 12 do 16°C.

W drugiej dekadzie czerwca w dalszym ciągu najchłodniej było na południu kraju od 12 do 14°C, a najcieplej na zachodnich obszarach Polski od 15 do ponad 16°C. Na pozostałym terytorium kraju notowano od 14 do 15°C.

W kwietniu w południowo-wschodniej części kraju notowano wysokie opady od 60 do 120 mm (tj. ok. 140% normy wieloletniej). W środkowej Polsce również opady były wysokie, chociaż mniejsze niż w południowo-wschodniej części kraju, wynoszące w od 30 do 60 mm, stanowiące na tych terenach 90-140% normy. W północnych rejonach Polski były najniższe od 20 do 30 mm a miejscami notowano opady o wielkości nawet poniżej 20 mm i na tych obszarach stanowiły od 40 do ponad 90% normy.

W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najmniejsze stwierdzono w północno-zachodnich i południowo wschodnich obszarach Polski wynoszące od 40 do 60 mm i na tych terenach stanowiły 90-100% normy, a na Wyżynie Lubelskiej, Polesiu Zachodnim i Wołyńskim notowano opady o wielkości tylko 70% normy wieloletniej. Natomiast znacznie wyższe opady od 60 do aż 120 mm notowano w szerokim pasie biegnącym od południowo-zachodnich po północno-wschodnie tereny kraju. Wysokie opady od 100 do ponad 200 mm notowano w Sudetach, w Beskidach Zachodnich oraz w Karpatach. Na przeważającym terenie kraju opady tegorocznego maja stanowiły od 100 a miejscami nawet 150% normy wieloletniej.

W pierwszej dekadzie czerwca na terenie całego kraju notowano bardzo małe opady atmosferyczne nie przekraczające 5 mm, a w niektórych miejscach w ogóle nie wystąpiły. Tylko na terenie Pojezierza Iławskiego, na Równinie Warmińskiej, na Garbie Lubawskim, na Wyżynach: Woźnicko-Wieluńskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej, na Pogórzu Środkowobeskidzkim i Zachodniobeskidzkim oraz w niektórych miejscach Pojezierza Wielkopolskiego notowano nieco większe opady od 5 do 15 mm.

W drugiej dekadzie czerwca w zachodniej części kraju nadal wystąpiły bardzo małe opady atmosferyczne od 5 do 15 mm a nawet w niektórych terenach tego obszaru w ogóle ich nie notowano. Natomiast we wschodniej części kraju notowano opady już większe od 15 do 35 mm, a w południowo-wschodnich rejonach nawet duże od 35 do aż 70 mm.

W okresie sześciodekadowym 21 kwiecień – 20 czerwiec br. na terenie kraju wystąpiło znaczne zwiększenie deficytu wody dla roślin uprawnych (średnio o ponad 50 mm) w stosunku do poprzedniego monitoringowanego okresu. Takie warunki wilgotnościowe sprawiły, że suszę rolniczą stwierdzono w 15 województwach kraju, jedynie zjawisko to nie wystąpiło w woj. małopolskim.

Zdecydowanie największe niedobory wody odnotowano w województwie zachodniopomorskim, w którym susza wystąpiła aż w 11 uprawach. Tylko nieco mniejsze zagrożenie wystąpiło w woj. łódzkimi i pomorskim, w których stwierdzono jej wystąpienie w dziewięciu uprawach. Do województw o dużych niedoborach wody dla roślin uprawnych należą: świętokrzyskie, wielkopolskie, lubelskie oraz mazowieckie, w których suszę odnotowano w ośmiu uprawach. Natomiast w województwach: warmińsko-mazurskim, podlaskim, kujawsko-pomorskim, opolskim, lubuskim, dolnośląskim, podkarpackim oraz śląskim notowano niedobory wody, w których stwierdzono suszę od sześciu do trzech upraw.

Z poważaniem
Dyrektor

Prof. dr hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Anna Jędrejek, Mgr Małgorzata Kozak, Adrian Matczuk

Kontakt
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa
Państwowy Instytut Badawczy
ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki
Tel.: 81 4786 879, 81 4786 752

Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów
Tel.: 81 4786 779

W przypadku pytań dotyczących suszy proponujemy kontakt poprzez formularz zapytania, który należy wysłać mailem na adres susza@iung.pulawy.pl

Pobierz formularz
Opracowanie IUNG-PIB 2020 na zlecenie Misterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi