Comment from Agrometeorologist

Communication report regarding the incidences of drought conditions in Poland

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2477 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą.

W pierwszym okresie raportowania tj. od 21 marca do 20 maja 2024 roku średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, była ujemna, wynosiła -92 mm.

Największe niedobory wody notowano na terenach Niziny Śląskiej od -150 do-169 mm oraz na obszarze Wyżyny Lubelskiej i Małopolskiej (we wschodniej części)a także we wschodniej części Niziny Wielkopolskiej od -120 do -149 mm. W północnych oraz w południowych obszarach kraju niedobory wody były najmniejsze od -50 do-59 mm. Na pozostałym obszarze Polski niedobory wody wynosiły -60 do -119 mm.

W wyniku występujących warunków wilgotnościowych w pierwszym okresie raportowania stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na terytorium Polski., powodujące straty w plonach monitorowanych upraw przynajmniej o 20%w stosunku do plonów uzyskanych w przeciętnych wieloletnich warunkach pogodowych.

Susza rolnicza występowała na terenie województw: Lubelskiego, Łódzkiego, Dolnośląskiego, Wielkopolskiego, Świętokrzyskiego, Opolskiego, Lubuskiego, Mazowieckiego, Kujawsko-pomorskiego, Podkarpackiego, Śląskiego, Zachodniopomorskiego, Warmińsko-mazurskiego, Podlaskiego

Susza występowała w czterech uprawach:

  • Zbóż jarych,
  • Zbóż ozimych,
  • Truskawek,
  • Krzewów owocowych.

W pierwszym okresie raportowania od 21 marca do 20 maja 2024 r. największy zasięg suszy rolniczej występował wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach notowano w 1025 gminach (41,38% gmin Polski). Suszę notowano na obszarze 8,27% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż jarych w województwach przedstawia tab. 1.

Tabela 1. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczbaz gmin susząUdział gmin z suszą [%]Udział powierzchni z suszą [%]
1.lubelskie21319993,4316,60
2.łódzkie17715989,8322,55
3.dolnośląskie16914485,2116,34
4.wielkopolskie22615970,3518,89
5.świętokrzyskie1026866,678,56
6.opolskie713650,704,81
7.lubuskie823846,3410,99
8.mazowieckie31414144,907,76
9.kujawsko-pomorskie1443423,611,27
10.podkarpackie1602616,252,28
11.śląskie167148,380,90
12.zachodniopomorskie11332,650,08
13.warmińsko-mazurskie11621,720,06
14.podlaskie11821,690,02

Suszę notowano również w uprawach zbóż ozimych. Notowano ją w 858 gminach (34,64% gmin Polski). Suszę notowano na obszarze 5,88% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach zbóż ozimych w województwach przedstawia tab. 2.

Tabela 2. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczbaz gmin susząUdział gmin z suszą [%]Udział powierzchni z suszą [%]
1.lubelskie21319591,5512,70
2.dolnośląskie16913881,6612,55
3.łódzkie17712972,8815,24
4.wielkopolskie22614262,8313,36
5.świętokrzyskie1025250,984,75
6.lubuskie823441,468,62
7.opolskie712940,853,22
8.mazowieckie31410533,445,66
9.podkarpackie1602113,121,83
10.kujawsko-pomorskie14464,170,14
11.śląskie16763,590,07
12,zachodniopomorskie11310,880,03

Suszę rolniczą w tym okresie sześciodekadowym odnotowano również w uprawach truskawek. Notowano ją w 684 gminach (27,61% gmin Polski). Suszę notowano na obszarze 4,32% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach truskawek w województwach przedstawia tab. 3.

Tabela 3. Zasięg suszy w uprawach truskawek

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczbaz gmin susząUdział gmin z suszą [%]Udział powierzchni z suszą [%]
1.lubelskie21318586,8510,52
2.dolnośląskie16912171,6011,70
3.wielkopolskie22611048,6710,12
4.łódzkie1778548,029,49
5.lubuskie822732,935,01
6.świętokrzyskie1023231,372,49
7.opolskie712230,991,52
8.mazowieckie3148527,073,55
9.podkarpackie1601710,621,45

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych. W tych uprawach notowano ją w 51 gminach (2,06% gmin Polski). Suszę notowano na obszarze 0,17% gruntów ornych kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach krzewów owocowych w województwach przedstawia tab. 4.

Tabela 4. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych

Lp.WojewództwoLiczba gmin ogółemLiczbaz gmin susząUdział gmin z suszą [%]Udział powierzchni z suszą [%]
1dolnośląskie1693017,751,88
2wielkopolskie226146,190,29
3świętokrzyskie10221,960,14
4lubelskie21341,880,05
5łódzkie17710,560,00

Temperatura powietrza tegorocznego marca na terenie całego kraju była bardzo wysoka. Najcieplej było w zachodnich, południowo-zachodnich oraz w południowych obszarach kraju od 6 do aż 9°C, im bardziej w kierunku północno-wschodnim tym było nieco zimniej. Na północno-wschodnich krańcach Polski notowano od 4 do 5°C. W całym kraju notowano temperaturę wyższą od średniej wieloletniej (1991-2020). Na terenach zachodniej, południowo-zachodniej oraz południowej Polski temperatura powietrza była wyższa od normy aż od 3,5 do 4,5°C, a na pozostałym obszarze kraju była wyższa od 2,5 do 3,5°C.

Tegoroczny kwiecień pod względem temperatury powietrza, podobnie jak marzec, też był ciepły. Najwyższą temperaturę notowano w części południowej kraju od 11 do 12°C,a najniższą w części północnej od 7 do 9°C. Przy czym w stosunku do wielolecia część Polski zachodniej, północnej oraz północno-wschodniej była cieplejsza o 1,5-2,0°Ca wschodnia oraz południowo wschodnia część kraju była cieplejsza od normy od 2 do 2,5°C.

W pierwszej i drugiej dekadzie maja notowano od 12 do 14°C na północy kraju oraz w górach (1 dekada) i we wschodniej Polsce (2 dekada) oraz od 14-16°C na pozostałym obszarze Polski (1 dekada) i na zachodzie kraju (2 dekada).

Opady w marcu bieżącego roku były bardzo zróżnicowane. We wschodniej części kraju notowano opady od 30 do 40 mm a w południowo-wschodniej były jeszcze większe od 40 do 90 mm. Na tych terenach Polski opady stanowiły od 90 do 150% normy wieloletniej. Na pozostałym obszarze kraju opady były już mniejsze, wynosiły od 10 do 30 mm, stanowiące 20-90% normy.

Kwiecień pod względem opadowym na terenie kraju, podobnie jak marzec, również był bardzo zróżnicowany. Największe opady notowano w północnej i południowej części kraju wynoszące od 40 do 70 mm (tj. 100-180% normy wieloletniej|). Na pozostałej części Polski opady były już mniejsze od 10 do 40 mm, stanowiące od 40 do 100% normy.

W pierwszej dekadzie maja opady atmosferyczne na terenie całego kraju były małe, na północy i południu Polski wynosiły od 5 mm do 20 mm. Na pozostałym terytorium kraju notowano opady poniżej 5 mm W drugiej dekadzie tego miesiąca najniższe wystąpiły na wschodzie kraju (poniżej 5 mm), w pozostałej części Polski wynosiły od 5 do 15 mm . Lokalnie w górach opady wyniosły nawet 50 mm.

W okresie zimowym oraz wczesną wiosną zasoby wodne dla ozimin w całym kraju były dobre. Jednakże w kolejnych dniach warunki wilgotnościowe dla roślin uprawnych ulegały ustawicznemu pogorszeniu z uwagi na bardzo wysoką temperaturę marca, kwietnia a także maja oraz wysokie usłonecznienie. Natomiast występujące w tym czasie opady atmosferyczne były zbyt niskie aby zrekompensować wysoką ewapotranspirację gleb jak i roślin. Takie warunki pogodowe spowodowały, że w aż 14 województwach kraju odnotowano suszę rolniczą w uprawach zbóż jarych i ozimych, truskawek oraz krzewów owocowych.

Dyrektor

Prof. dr hab. Mariusz Matyka

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. IUNG-PIB, Dr hab. Rafał Pudełko, Dr Katarzyna Żyłowska, Dr Jan Jadczyszyn, Mgr Piotr Koza, Mgr Anna Jędrejek, Mgr Małgorzata Kozak, Mgr Tomasz Jóźwicki, Mgr inż. Tytus Berbeć, Adrian Matczuk

Contact
Institute of Soil Science and Plants Cultivation
State Research Institute
ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki
phone: 81 4786 879, 81 4786 752

Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów
phone: 81 4786 779

W przypadku pytań dotyczących suszy proponujemy kontakt poprzez formularz zapytania, który należy wysłać mailem na adres susza@iung.pulawy.pl

Download the form
Opracowanie IUNG-PIB 2020 na zlecenie Misterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi